قفل ترکمنستان بر ترانزیت ایران- تاجیکستان

مسعود حمیدی- ترانزیت کالا از ایران به کشورهای آسیای مرکزی طی چند ماه اخیر با محدودیت‌های زیادی توسط کشور ترکمنستان روبه رو شده است و این کشور در تازه ترین اقدام، از ورود کامیون هایی که مقصد آن ها، کشور تاجیکستان است، به خاک ترکمنستان جلوگیری می کند. در نامه اخیر مدیر کل دفتر صادرات وزارت اقتصاد به کلیه گمرکات کشور که روز گذشته رسانه ای شد، آمده است: با عنایت به نامه مورخ 6/6/97 ناظر گمرکات استان خراسان رضوی و مدیر گمرک مشهد مبنی بر ممانعت کشور ترکمنستان از ورود کامیون های حامل کالا به مقصد تاجیکستان از طریق آن کشور، دستور فرمایید مراتب را به نحو مقتضی به خدمت گیرندگان اطلاع دهید و از ارسال کامیون های حامل کالا به مقصد کشور تاجیکستان (از طریق گمرک لطف آباد و کشور ترکمنستان) تا اطلاع ثانوی خودداری کنید. این اولین کارشکنی ترکمنستان در حوزه ترانزیت ایران است و این کشور طی ماه های اخیر بارها و بارها چنین رفتارهایی از خود نشان داده است.  کشور ترکمنستان در حوزه ترانزیت کالا از طریق خاک این کشور به کشورهای آسیای مرکزی از سال 95 تعرفه خاصی برای کامیون‌های ایرانی در نظر گرفته است و خردادماه امسال نیز این تعرفه را 50 درصد افزایش داد. پس از آن هم محدودیت‌های دیگری برای ورود کامیون‌های ایرانی به خاک این کشور ایجاد کرده است و این موضوع محدود به تردد کامیون‌ها نمی‌شود و در حوزه ریلی نیز محدودیت‌هایی توسط این کشور اعمال شده است. حالا در تازه ترین کارشکنی، این کشور ورود کلیه کامیون های ترانزیتی به مقصد تاجیکستان را ممنوع و مشکلاتی را در حوزه ترانزیت ایران و به ویژه خراسان رضوی ایجاد کرده است. شنیده ها از اختلاف ترکمنستان  با تاجیکستان در این باره، رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی استان به خبرنگار ما می گوید: این مشکل از حدود 12روز قبل ایجاد شده و متأسفانه کشور ترکمنستان باز هم بدون اطلاع قبلی، تصمیم به اجرای آن گرفته و به‌یک‌باره از ورود و تردد تمامی کامیون‌های ترانزیتی به مقصد کشور تاجیکستان جلوگیری کرده است. «احمد زمانیان» می افزاید: این تصمیم 12 روز است که اجرا می شود و صف طولانی کامیون‌ها پشت مرز گمرک سرخس و لطف‌آباد به وجود آمده است. وی با اشاره به این که تصمیم اخیر مشمول تمامی کامیون‌ها از تمامی ملیت‌هاست و تنها به کامیون‌های ایرانی محدود نمی‌شود، می افزاید: ما موضوع را از مسئولان استانی و کشوری پیگیری کردیم ولی به جوابی نرسیدیم اما آن چه شنیده می‌شود حاکی از آن است که اختلافاتی بین دو کشور ترکمنستان و تاجیکستان در مسائل امنیتی و سیاسی به وجود آمده که منجر به این تصمیم بدون اطلاع قبلی ترکمنستان به کشورهای همسایه شده است. مسیر جایگزین با صرفه اقتصادی وجود ندارد وی می افزاید: طی چند ماه اخیر، کشور ترکمنستان برای کامیون داران محدودیت‌های زیادی را ایجاد و هزینه‌های ما را چند برابر کرده است. از سوی دیگر، حمل کالا به کشور تاجیکستان فقط از طریق کشور ترکمنستان به‌صرفه است و مسیر جایگزینی برای آن وجود ندارد. هرچند می‌توان کالا را از طریق بندر امیرآباد به کشور قزاقستان برد و از طریق آن کشور، محموله‌ها را به تاجیکستان منتقل کرد اما این مسیر به‌هیچ‌وجه صرفه اقتصادی ندارد. مسئولان تکلیف را مشخص کنند وی تأکید می کند: ما تقاضا داریم مسئولان کشوری و استانی هرچه زودتر تکلیف این موضوع را مشخص کنند تا بدانیم می‌توانیم به ترانزیت کالا از طریق کشور ترکمنستان ادامه دهیم یا خیر. هم اکنون محموله‌های زیادی روی دست شرکت‌های حمل و نقل مانده است و مشخص نیست ترکمنستان چه برنامه‌ای دارد یا در آینده چه تصمیمات دیگری خواهد گرفت. ترکمنستان به‌هیچ‌وجه پاسخگو نیست اما معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان درباره این مشکل می گوید: هم اکنون ترکمنستان سدی جدی در حوزه ترانزیت ما شده است  و مسئولان سیاست خارجی باید در این باره بیش‌از پیش فعال باشند. جواد وحدتی فرد تصریح می کند: کشور ترکمنستان در این خصوص به‌هیچ‌وجه پاسخگو نیست و با مسئولان مرزی آن‌ها که صحبت می‌کنیم، می‌گویند این تصمیمات در مرکز اتخاذشده است . وی ادامه می دهد: به نظر می‌رسد این بهانه‌ها واقعی نبوده و دلایل دیگری پشت این تصمیمات است لذا مسئولان کشور باید خیلی جدی به موضوع توجه کنند و در خصوص اختلاف‌نظرها با این کشور وارد مذاکره شوند. از طریق دستگاه دیپلماسی پیگیر هستیم رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق کشور هم درباره محدودیت‌های ایجاد شده توسط کشور ترکمنستان توضیح می دهد: از دو هفته پیش کشور ترکمنستان به‌تمامی سفارت‌های مقیم در کشور خود اعلام کرده است بنا به دلایل امنیتی مانند بحث قاچاق مواد مخدر و تروریسم و دیگر موضوعات، در نظر دارد برای ورود و خروج  و ترانزیت از خاک این کشور محدودیت‌هایی را اجرا کند. «غلامعباس ارباب خالص» می افزاید: در این باره ما موضوع را به وزارت خارجه منعکس کردیم و از طریق دستگاه دیپلماسی پیگیر هستیم تا این محدودیت‌ها برداشته شود. وی درباره ممنوعیت ورود کامیون‌ها به مقصد تاجیکستان به خاک ترکمنستان بابیان این که این موضوع هنوز به‌صورت رسمی به نمایندگی وزارت خارجه  منعکس نشده و بیشتر در حد اخبار است، اظهار کرد: اگر هم کشور ترکمنستان محدودیتی برای محموله‌های کشور تاجیکستان ایجاد کرده، درواقع مربوط به روابط این دو کشوراست و ما در این خصوص نمی‌توانیم اظهارنظر کنیم اما به‌ هرحال موضوعات به‌صورت کلی در وزارت خارجه کشور در حال پیگیری است و ان شاءا... به نتایج خوبی درباره محدودیت‌های ایجادشده برسیم.