روزنامه قانون
1397/06/15
تشديد مشكلات اقتصادي زير سايه نگراني اجتماعي
دیروز قرار بود مردم از سایت سایپا نزدیک به 50هزار خودروی پیش فروش شده را بخرند. در لحظات اولیه عده ای به سایت سایپا هجوم بردند و در همان لحظات اولیه تعداد زیادی برای خرید این خودروها درخواست دادند و به همین دلیل سایت سایپا قفل شد. البته همین حالا (هنگام نگارش مطلب) که 6 ساعت از آغاز پیش فروش خودروها می‌گذرد نزدیک به 15هزار خودرو پیش‌فروش شده و بقیه مانده‌اند. تعداد کسانی که در لحظه اولیه برای درخواست خرید پراید از سایپا به آن مراجعه کردند 700هزارنفر بوده است که معلوم می شود بخش زیادی از این مراجعه کننده ها برای اینکه عطش کنجکاوی شان را مهار کنند به این سایت مراجعه کرده‌اند اما از سوی دیگر با گران شدن قیمت دلار به 14 هزارتومان عده ای نیز در مقابل صرافی‌های استانبول صف کشیدند تا دلار بخرند و در آینده که دلار گران‌تر شد آن را با قیمت بالاتر بفروشند. این مساله در مورد مواد غذایی هم صدق می کند چون هر وقت اعلام می شود که کالایی قرار است کم شود یا گران شود مردم برای خریدش صف می کشند و این طور آن کالا نیست و نابود میشود. این رفتار اجتماعی است که مردم تمام دنیا در وضعیت بحران های اقتصادی نشان می‌دهند. کامل دلپسند، جامعه شناس ریشه این رفتار مردم را در بی اعتمادی‌شان به دولت و عدم شفافیت افتصادی می داند و در گفت و گو با «قانون» می گوید:« رفتار اقتصادی مردم در مواقع بحران زا طبیعی نیست. ما در جامعه شناسی اقتصادی جوامع با مفهومی سر و کار داریم که به آن بی هنجاری اقتصادی می‌گوییم. در وضعیتی که مردم نمی‌دانند باید چه کار کنند. آیا دلار بخرند یا نخرند، پوشک بچه بخرند یا نخرند باید چه کار کنند.؟» این جامعه شناس با اشاره به اینکه این در واقع به ناکارآمدی سیستم اقتصادی و اجتماعی مربوط می شود، ادامه داد:« این مساله نشان می‌دهد که دولت نتوانسته آن طور که باید در زمینه اقتصادی و اجتماعی میان مردم اعتمادسازی کند تا مردم سراغ چنین خریدهایی نروند. این رفتار مردم تنها توجیهی که می‌تواند داشته باشد همین است. مردمی که در بی اعتمادی، بی اطمینانی و سردرگمی به سر می‌برند».رفتار مردم طبیعی است؟
هنوز که هنوز است دولت نتوانسته برای رها شدن مردم از چالش‌های بی امان اقتصادی شفاف سازی کند. دلپسند تنها راهکار برون رفت از این بی‌اعتمادی را شفاف سازی دولت می‌داند تا مردم هم نسبت به وضعیت جیب‌شان اطمینان حاصل کنند:« ما شاهد هستیم که این روزها هر قدر که دولت می‌آید و می‌گوید ما در تحریم هستیم و وضعیت کالاهای اساسی‌مان وضعیت خطرناکی دارد باز هم مردم گوش‌شان بدهکار نیست و وقتی کمبود یکي از اقلام غذایی یا پوشک بچه در بازار ایجاد میشود باز هم در صف‌ها برای خرید هجوم می برند. این مساله به دلیل اين است که انباشت عظیمی از بی اعتمادی اجتماعی میان مردم از سوی دولت ایجاد شده است که این انباشت بی‌اعتمادی نتیجه‌اش همین چیزی می شود که ما امروز در چهارراه استانبول و خرید خودرو از سامانه فروش سایپا شاهد هستیم». او به از دست رفتن سرمایه اجتماعی مردم در فروش خودروهای مزدا اشاره می کند و می گوید:« پروسه شفافیت سازی دولت در پروژه فروش مزداها هم آن طور که باید انجام نشد و مردم همچنان نسبت به سیستم دولت بی اعتماد هستند و می خواهند تنها گلیم‌شان را از آب بکشند. انگار که بخواهند در غرق شدن این کشتی خودشان را نجات دهند. در فروش خودروهای مزدا هم گفته شد که ما این خودروها را با کارت ملی به متقاضیان فروختیم اما در نهایت دیدیم که عده ای خاص این خودروها را خریدند و به نوعی کلاهبرداری از مردم بود. مردم برای خرید از سایپا هم مانند سری قبل به این فکر می کنند که دوباره اتفاقی که برای خرید مزدا افتاد اتفاق بیفتد. آن موقع هم گفتند که ما مزداها را با توجه به کارت ملی به مردم فروختیم. این بار هم همین را گفتند و کسی نمی‌داند درست است یا غلط. ممکن است این بارهمه چیز شفاف باشد اما باید فکری به حال اعتماد و شفاف سازی دولت کرد که مردم دیگر به وضعیت اقتصادی اعتمادی ندارند». اما مردم هراسان از وضعیت اقتصادی را چطور باید کنترل کرد. مردمی که هر روز به این فکر می کنند که حتی اگر اندک سرمایه ای دارند باید آن را تبدیل به بهتر کنند. این جامعه شناس دراین باره ادامه می دهد؟« بزرگ‌ترین چالشی که دولت و دولتمردان و حاکمیت باید به آن بپردازند این است که باید میان مردم اعتمادسازی کنند. این پل اعتماد تخریب شده و مربوط به امروز و دیروز هم نیست. این رفتار مردم از یک تجریه تاریخی نشات می‌گیرد چون در سه بازه زمانی ما تغییر قیمت دلار را داشته‌ایم. در تمام این سه دوره حتی تلاش دولتمردان منجر به بهبود اوضاع نشده و به وضعیت قبلی بازنگشته است. مردم هر جا احساس کنند که سود و منفعت بیشتری و جود دارد به آن سمت می‌روند و در این راه نمی‌شود آن‌ها را منع کرد».
رسانه ها پاي كار آيند!
دلپسند درباره وظیفه رسانه‌ها در این شرایط می‌گوید:«البته این روزها مردم آن طور که باید به روزنامه‌ها و رسانه ملی اعتماد ندارند چون آن طور که باید اخبار را صحیح به مردم منتقل نمی‌کنند و مردم از مجراهای دیگر اخبار صحیح را پیگیری می‌کنند اما در این شرایط وظیفه‌ای که رسانه‌ها بر عهده دارند این است که اعتمادسازی را در میان جامعه ایجاد کنند و این چیزی غیر از شفاف‌سازی سیستم دولت و حکومت نیست. رسانه‌ها باید مردم را کمک کنند تا مسیر اقتصادی کشور به سمت درست پیش برود. باید اعتماد اجتماعی را میان مردم افزایش داد. دولت باید به صورت شفاف درباره تخصیص اعتبارهایش با مردم صحبت کند تا مردم هم در جریان اوضاع مشکلات اقتصادی کشور باشند و با او همکاری کنند. تا زمانی که این شفافیت سازی انجام نشود نمی‌شود از مردم انتظار داشت سراغ خرید دلار یا اقلامی که کشور در تولید آن دچار مشکل شده نروند».
آینده‌نگری علت خریدهای بی‌امان مردم
اما این واقعیت وجود دارد که بخشی از نقدینگی کشور در دست مردم است و باید در سیستم اقتصادی بچرخد. مردم این مبلغ را به هیچ عنوان در اختیار سیستم قرار نمی‌دهند و این از همان بی‌اعتمادی‌شان به دولت است. موسسه‌های مالی و اعتباری هم با کلاهبرداری‌های‌شان به این بی‌اعتمادی دامن زدند؛ یعنی مردم حاضرند پول‌شان را در بالش‌شان بگذارند اما در بانک سرمایه‌گذاری نکنند. با شرایط اقتصادی و تورم موجود در کشور و ترس از گران یا کمیاب شدن بسیاری از محصولات موجود در بازار بعد از اعمال تحریم‌ها در ایران، بازار شایعات و به تناسب آن رفتارهایی که به نابسامانی اوضاع دامن می‌زند هم داغ شد. با نوسان قیمت ارز، حتی زنان خانه‌دار هم به صف خرید ارز پیوستند تا بتوانند از این طریق هم سود ببرند و هم برای آینده‌شان چاره‌اندیشی کنند. همین امر موجب تشدید بر هم زدن تعادل عرضه و تقاضا و افزایش قیمت‌ها شداما وسعت ذخیره‌سازی و انبار کردن به کالاهای غیرضروری هم رسید. در حال حاضر نیز همه در مترو و اتوبوس گرفته تا مهمانی و دورهمی به یکدیگر پیشنهاد می‌کنند هرچه پس‌انداز دارند برای خرید خودرو سرمایه‌گذاری کنند زیرا احتمال افزایش بیش از پیش قیمت خودرو در آینده وجود دارد.
سایر اخبار این روزنامه
کـو لاک خا ک در د يار رستم
هجوم ميليوني براي‌تماشا
تشديد مشكلات اقتصادي زير سايه نگراني اجتماعي
راهبرد حفظ وحدت ايران با عراق
دستگاه قضا هیچ خط قرمز توهمی را قبول ندارد
«برش» ساختگی یک «گوش»
آینده خاورمیانه در گرو سرنوشت ادلب
می خواهند اکیپ خودشان را داشته باشند!
ماجراي ۹۰، كي‌روش و عادل فردوسي‌پور
برجام در انتظار تصمیم هوشمندانه و قاطع اروپا
کـو لا ک خا ک در د يار رستم
