روزنامه همدلی
1397/06/14
جنگل‌های زاگرس برای تولید و تجارت زغال و به خاطر مشتی اسکناس خاکستر می‌شوند رنج بلوط
همدلی| ستاره لطفی- در میان همه اتفاقات بد محیط‌زیستی که این روزها سرتیتر رسانه‌های داخلی و خارجی است، حال ناخوش جنگل‌های زاگرس بیش از هر موضوعی نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرده است. انگار رنج عروس جنگل‌های زاگرس تمامی ندارد. یک روز قهر طبیعت مایه عذابشان است و روزی دیگر دستان بی‌مهر آدمی مایه رنج‌شان. گاهی آتش سهل‌انگاری به دامن‌شان می‌افتد، گاهی آفت‌ها و ریزگردها نفس‌شان را بند می‌آورد و گاهی تشنگی امان‌شان را می‌برد. آنهایی هم که از مهلکه جان سالم به در می‌برند زیر تیغ تیز سودجویان سرشان می‌رود تا زغال بساط قلیان و کباب مردم به راه باشد.آتش‌سوزی جنگل‌های مریوان که منجر به مرگ تلخ «شریف باجور» فعال نامی محیط‌زیست و سه تن دیگر از دوستانش شد، مثال روشنی از حال ناخوش این جنگل‌هاست. مرگ غم‌انگیز آنها در جریان تلاش برای خاموش کردن آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس رخ داد.
عده‌ای بیکاری و بی‌پولی مردمان زاگرس‌نشین را دلیل افتادن آتش بر جان بلوطستان می‌دانند و می‌گویند برخی از مردم همجوار با جنگل‌های بلوط برای تهیه معاش خود ناچار جنگل را با هدف تهیه زغال به آتش می‌کشند. اما برخی دیگر معتقدند تولید زغال در زاگرس تجارت شده است و بخش بسیار کمی از این افراد انسان‌های نیازمندند و افراد سودجو برای مشتی اسکناس چنگ بر گلوی بلوط‌ها گذاشته و نفس آنان را به شماره انداخته‌اند.
با اطلاعات به دست آمده از منابع محلی آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس به امری روزمره و تکراری تبدیل شده است. آنها می‌گویند اگر روزی آتش به جان جنگل نیفتد، تعجب خواهند کرد. همین چند روز پیش بود که کانال‌های خبری محلی برای خاموش کردن آتش در جنگل‌های مشرف به غار «قوری قلعه» کرمانشاه از مردم محلی درخواست کمک کردند.
بلوطستان یتیم
یک فعال محیط‌زیست زاگرس نشین با بیان اینکه دو آفت طبیعی و انسانی سال‌هاست به جان جنگل‌های بلوط افتاده و آنها را در معرض نابودی قرار داده است. وضع جنگل‌های زاگرس را بسیار بحرانی دانست. «مریم مرادی» به همدلی گفت: جنگل‌های زاگرس و درختان بلوط مانند کودکان یتیم بدون دلسوز از همه لگد می‌خورند. چرا که هر روز بیشتر از دیروز حیات‌شان تهدید میشود. وی افزود: در سال گذشته آفت بلای جان درختان بلوط شد و امسال آتش سوزی که دیگر وقوع آن روزانه شده است.
مرادی با بیان اینکه اگر انجمن‌های زیست محیطی در منطقه نبودند، بی‌شک امروز اثری از جنگل‌های زاگرس نبود، افزود: افزون بر آتش سوزی‌های گسترده که به صورت عمدی یا سهوی در این روزها دامن جنگل‌های زاگرس را گرفته است فعالیت کارخانه‌های زغال‌گیری در این مناطق با هدف تهیه ذعال زخم دیگر بر پیکر بی‌جان طبیعت این مناطق است.
وی افزود: هر روزه بوی سوختن بلوط‌ها از کوره‌ها به مشام می‌رسد. کوره‌داران در قالب شبکه‌های حرفه‌ای شبها درختان بلوط که گاه عمر آنها به بیش از صدها سال می‌رسد برای مشتی اسکناس قطع و همانجا تکه‌تکه می‌کنند و در کوره‌ها می‌ریزند و در کمتر از یک ساعت زغال را برای فروش به دلالان می‌دهند و خاکسترش هم سهم باد میشود.
این فعال محیط زیست ادامه داد: فعالیت کارخانه‌های زغال‌گیری در حدی شدید است که ما به آتش‌سوزی راضی شده‌ایم، چرا که هنگام آتش‌سوزی‌های سهوی که اغلب به‌خاطر خطای انسانی رخ می‌دهد حداقل کسی برای خاموش کردن آتش در مقابل مردم قدعلم نمی‌کند و اغلب مردم نیز برای خاموش کردن شراره‌های آتش و نجات بلوطستان بسیج می‌شوند. اما فعالیت کارخانه‌های زغال، سودجویان را در مقابل فعالان محیط‌زیست قرار می‌دهد. به نحوی که برخی اوقات این تقابل حتی به زد و خورد و مصدومیت افراد از هر دو طیف نیز منجر میشود. لازم به ذکر است که اغلب قاچاقچیان زغال افرادی مسلح هستند، تیم گشت و مراقبت دارند، دیده‌بانی می‌کنند و به لحاظ امکانات، تجهیزات و به‌ویژه در دستیابی به اطلاعات معمولا از نهادهای دخیل در این موضوع بسیار جلوتر هستند.
مرادی با اشاره به زخمی شدن یکی از قرق‌بانان منابع طبیعی استان فارس به دست سودجویان زغال گفت: کیفیت و بازار خوب زغال بلوط سودجویان را به طمع انداخته است به طوری که آنان برای رسیدن به اهداف خود از انجام هیچ کاری ابایی ندارند. همین چند وقت پیش سودجویان زغال بعد از زخمی کردن یکی از قرق بانان منابع طبیعی استان فارس، پا به فرار گذاشتند. اگر راننده نبود معلوم نبود قرق‌بان زنده می‌ماند تا راز مظلومیت بلوط‌های بی‌دفاع را بازگو کند.
مرادی با بیان اینکه بهترین و باارزش‌ترین درختان زاگرس را بسیار ارزان به بهانه ذغالگیری از بین می‌برند، افزود: اگر فعالیت کارخانه‌های زغال با این همان فرمان پیش برود شاید تا ۵۰ سال دیگر، نیمی ازجنگل‌های بلوط وجود نداشته باشد.
این فعال زیست محیطی جنگل‌های بلوط را جزو سرمایه‌های ملی عنوان کرد و افزود: نگهداری از این میراث گرانبهای طبیعی وظیفه آحاد جامعه است و در قبال آن همه مسئول هستند.
دلالان زغال پشت برده آتش‌سوزی‌ها
عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس نیز پشت پرده آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس را وجود دلالان تولید زغال دانست. «علی اکبری» در خصوص آتش سوزی‌های پی در پی جنگل‌های زاگرس گفت: این آتش‌سوزی‌ها دلایل متعددی دارد. یکی این که متاسفانه درختان بلوط حوزه زاگرس در سالیان اخیر دچار بیماری یا ویروسی شده‌اند که موجب خشک شدن آنها میشود. اما این بدان معنا نیست که عامل انسانی نقشی در تخریب این جنگل‌ها نداشته باشد بلکه عوامل انسانی دلیل اصلی از بین رفتن این جنگل‌ها است. وی با تاکید بر این که متاسفانه درصد بالایی از این آتش‌سوزی‌ها دلایل انسانی دارد، ادامه داد: متاسفانه این وضعیت وجود دارد و باید دستگاه‌های نظارتی چون سازمان‌های جنگل‌ها و محیط زیست نظارت بیشتری را بر این وضعیت داشته باشند. اما در نهایت برای مقابله با این تخریب‌های طبیعت ما باید از پتانسیل نهادهای مردمی استفاده کنیم چون با امکانات و نیروهای موجود این سازمان‌ها قادر به نظارت و مدیریت نیستند. این نماینده مجلس دهم خاطرنشان کرد: در همه تخریب‌های محیط زیستی عامل انسانی نقشه مهمی را دارد چه در بحث حقابه‌ها و خشکسالی و چه آتش‌سوزی جنگل‌ها در آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس نیز نیت اصلی تولید زغال است و باید در مانع این سوداگری شد.
وی گفت: در این مدت در رابطه با حفاظت از محیط زیست در کمیسیون کشاورزی و دیگر کمیسیون‌ها چند لایحه مطرح و در مجلس مصوب شده است. لایحه حفاظت از محیط‌بانان و جنگل بانان، لایحه هوای پاک، لایحه حفاظت از خاک و لایحه حفاظت از تالاب‌ها از دستور کار مجلس گذشته است که ما اگر بتوانیم این قوانین را اجرایی کنیم شاید بخشی از مشکلات را حل کنیم.
درختان بلوط قربانی سودجویان
نماینده مردم خرم‌آباد در مجلس نیز در این زمینه واکنش نشان داد. وی ایجاد زمین کشاورزی، سهل‌انگاری مسافران و فعالیت سودجویان مهم‌ترین دلایل آتش‌سوزی‌های جنگل‌های زاگرس داست. «محمد بیرانوندی» در گفت‌وگو با خانه ملت در خصوص آتش‌سوزی‌های جنگل‌های زاگرس گفت: جنگل‌های زاگرس از گذشته‌های دور تا به امروز نعمتی برای مردم مناطق زاگرس‌نشین بوده‌اند به عبارتی این جنگل‌ها یک پیوند دیرینه‌ای با زندگی مردم دارند. همیشه این درختان سایه‌ای بوده‌اند برای آرامیدن مردمان این دیار و مردم همه‌گونه از این نعمت بهره برده‌اند.
وی افزود: من اطلاع دارم مامورین سازمان جنگل‌ها و محیط زیست نظارت خوبی در منطقه دارند و از هر نوع تولید و حمل زغال جلوگیری می‌کنند و در صورت کشف، بار را مصادره و فرد جریمه میشود اما این به معنای تولید نشدن زغال به صورت مخفیانه نیست. اما در مورد وجود کارخانه‌ها یا کارگاه‌های تولید زغال انشاءالله که این گونه نیست اما اگر باشد مصیبتی است که جای نگرانی فراوانی دارد. البته به صورت دستی و سنتی بنده اطلاع دارم که برخی‌ها با آتش زدن درختان زغال تولید می‌کنند اما این را که کارگاه‌هایی وجود داشته باشد حتما پیگیری می‌کنیم.
روزانه 3هزار تن زغال برای قلیان
آمارها بر اساس تحقیق‌های میدانی می‌گویند روزانه سه‌هزار تن زغال برای قلیان در ایران مصرف میشود (دویست تن در تهران با گردش مالی دو میلیارد تومان است) که برای تهیه آن به طور متوسط 9هزار تن چوب مصرف میشود! اگر میانگین وزن درختان را هزار کیلوگرم حساب کنیم، روزانه 9هزار درخت دود میشود و به هوا می‌رود. این در حالی است که بر اساس آمار رسمی سایت «خانه کتاب»، در سه ماه آخر سال ۱۳۹۶ در مجموع ۳۱میلیون جلد کتاب در ایران چاپ شده است؛ یعنی روزانه حدود ۳۴۵هزار جلد. اگر وزن متوسط کتاب‌ها را یک کیلوگرم حساب کنیم، روزانه ۳۴۵ تُن کاغذ برای چاپ کتاب مصرف میشود، که در مقایسه با مصرف روزانه 3 هزار تن زغال برای قلیان گویای این حقیقت تلخ است که تعداد درخت‌های که با هدف تولید ذغال قلیان از بین می‌رود بسیار بیشتر از تعداد درختانی است که با هدف تولید کاغذ و کتاب قطع می‌گردد.
مصرف روزانه هزاران تُن زغال از چوب جنگل‌های ایران که قابل بازیافت هم نیست، در برابر ۳۴۵ تُن کاغذ برای چاپ کتاب موضوعی قابل تامل است.
اما این همه درد نیست، به همین میزان و شاید بیشتر زغال برای منقل (کباب و غیره) مصرف میشود؛ یعنی 18هزار درخت، هرچند بخشی از آنها خشک و فرسوده‌اند، و با این خشکسالی که ایران را فراگرفته هر سال از وسعت جنگل‌های‌مان کاسته میشود و باغ منقل‌داران و قلیان‌داران آباد.
زاگرس نیازمند توجه
حال ناخوش زاگرس حکایت نامهربانی ما با طبیعت است. این درختان با توجه به اهمیت حیاتی و کارکردهای بی‌بدیل زیست محیطی که آن را ریه‌های زاگرس می‌نامند، این روزها به دلیل ضربات جبران‌ناپذیری که بر بنیان اکولوژیکی آن وارد میشود نیازمند عزمی جدی و توجه اساسی است. عواملی نظیر خشکسالی، ریزگردها، چرای بیش از حد دام، تخریب ناشی از فعالیت‌های عمرانی، قطع و سرشاخه‌زنی جهت تامین سوخت، تغییر کاربری اراضی، آتش‌سوزی و طغیان آفات و امراض و این روزها استخراج زغال و عواملی از این دست نفس جنگل‌های زاگرس را به شماره انداخته است. دیروز خشکیدگی بلوط رنج زاگرس بود، امروز زغال بلوط، فردا رنج بلوطستان چه خواهد بود خدا می‌داند!!
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
روحانی در نشست مجلس خبرگان حاضر نشد تا پروژه‌های جدید پتروشیمی در عسلویه را افتتاح کند
نگاهی به «داستان یک شهر» به بهانه بازپخش از آی فیلم داستان اصغر فرهادی شدن
۶۵ روز به انتخابات نوامبر آیا حزب جمهوری‌خواه ترامپی شده است؟
راهبردهای یک نماینده مجلس برای برون‌رفت از بحران‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سلحشوری 13
دیروزهای عاشقی، درد احتکار، اختلاس، ریا و حقوق‌های نجومی را این روزها بیشتر کرده اند
جنگل‌های زاگرس برای تولید و تجارت زغال و به خاطر مشتی اسکناس خاکستر می‌شوند رنج بلوط
شورای رقابت فقط پیشنهاد دهنده؛ خودرویی‌ها در سودای مداوم افزایش نرخ‌ها
فروزان آصف نخعی ایران میان دو استراتژی جنبشی
دیروزهای عاشقی، درد احتکار، اختلاس، ریا و حقوق‌های نجومی را این روزها بیشتر کرده اند
مدیر عامل سازمان مرکزی تعاون روستایی: هیچ کمبودی در تامین شیرخشک نداریم
