ارز باید تک‌نرخی شود

علیرضا مناقبی*‪-‬ بسیاری از کارشناسان حوزه اقتصاد و تجارت بر این عقیده‌اند که موج سرسام‌آور نقدینگی، زمینه‌ساز ظهور بحران‌های متوالی و تمام‌نشدنی اقتصادی کشور بوده و تا زمانی که چاره‌اندیشی ریشه‌ای در این خصوص نشود، اقتصاد ایران به سامان نمی‌رسد. اما در کنار این واقعیت، نکته دیگری که وجود دارد آن است که اقتصاد ایران در طول چند دهه گذشته‌ بارها و بارها از محل‌های دیگری همچون چندگانه بودن نرخ ارز گزیده شده و با این وجود، از آنها دوری و تبری نجسته است.
در واقع به بهای هزینه بسیار سنگین آزمون و خطا‌ در طول این سال‌ها آموخته‌ایم که ارز چند‌نرخی، علاوه بر اینکه فضای کسب و کارها در کشورمان را از بالندگی و شفافیت خارج می‌سازد، زمینه‌ساز شکل‌گیری گروه‌های عرضه‌کننده و تقاضا‌کننده فساد،‌ رانت و فعالیت‌های سوداگرانه ارزی نیز می‌شود و این برای ما که داعیه‌دار افق 1404 هستیم، به هیچ‌وجه زیبنده و شایسته نیست.
برخی افراد ممکن است چندگانه بودن نرخ ارز را ناشی از بی‌انضباطی مالی دولت‌ها و ناتوانی آنها در سامان بخشیدن به وضعیت نقدینگی کشور و در کنار آن، یکی از دلایل گرفتار شدن بازار ارز به وضعیت ناپایدار، چه از لحاظ نوسانات نرخ ارز و چه از جهت نظام ارزی، ارتباط تنگاتنگ گران شدن ارز با فرآیند جبران کسری بودجه توسط دولت‌ها دانسته‌اند. به خصوص اینکه شاهد بودیم نرخ ارز مرجع یا رسمی، در این کش و قوس‌ها هم افزایش پیدا می‌کند. این موضوع از آنجا‌ حائز اهمیت است که دولت‌ها را وادار می‌سازد که در تلاش خود برای تک‌نرخی شدن بازار ارز، با احتیاط و ملاحظات سیاسی و اقتصادی برخورد کنند و در واقع پل‌های پشت سر خود را برای جبران کسری بودجه خراب نکنند.
نکته قابل توجه آنکه در کشورمان همه دولت‌ها و مجلس‌ها، حمایت از تولید ملی و رونق بخشیدن به آن را جزو مهم‌ترین شعارها و اولویت‌های خود دانسته‌اند و این موضوع را با صدای بلند فریاد زده‌اند‌ ولی در مرحله اجرا، حمایت از تولید را صرفا در محدودسازی واردات قانونی، تعریف و ترسیم کرده‌اند. این در حالی است که حمایت از تولید، ابزارهای متعددی را در‌بر می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین و موثرترین آنها ثبات بخشیدن به نرخ ارز و پیش‌آگهی دادن به فعالان اقتصادی‌ اعم از تولیدی و بازرگانی در خصوص نظام ارزی کشور است. آنچه کشور ما در حوزه پولی و مالی سخت به آن نیاز دارد، انضباط مالی، برنامه‌ریزی آینده‌نگرانه نسبت به تنظیم بازار ارز، استفاده از پتانسیل تشکل‌های تخصصی و صنفی و در نهایت پرهیز از جملاتی است که مبتنی بر تحلیل‌های نادرست و دستوری، اقتصاد را به نابودی می‌کشاند.


سخن پایانی آنکه قطعا پناهنده شدن اقتصاد ایران به نظام ارز چند‌نرخی، معلول یک زنجیره علت‌های پنهان و آشکار است ولی این موضوع، در اصل قضیه که ضرورت اهتمام ویژه برای تک‌نرخی شدن ارز است، تغییری ایجاد نمی‌کند.
*رییس مجمع واردات