هشدار برای صنعت گردشگری ایران پس از خروج ایرلاین‌های خارجی

گروه فرهنگ- بسیاری از کارشناسان گردشگری چند روز پس از آغاز رسمی اجرایی شدن بسته ارزی جدید دولت و بالا رفتن قیمت بلیت پروازهای بین‌المللی، هشدار دادند که این فضا ممکن است راه را برای سوءاستفاده برخی باز و از سوی دیگر ایرلاین‌های خارجی ایران را از مسیر خود حذف کند‌؛ اتفاقی که پس از مدت کوتاهی رخ داد و سه ایرلاین معتبر خارجی ایران را از پروازهایشان کنار گذاشتند و گفتند دیگر برای آنها صرفه اقتصادی ندارد‌. حالا رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی تهران هشدارهای تازه‌ای داده و گفته با ادامه این وضع نرخ تمام شده سفر در ایران برای جامعه بزرگی از گردشگران غیرقابل رقابت می‌شود‌. او می‌گوید در این میان جز ارائه‌دهندگان خدمات سفر هوایی مانند خدمات فرودگاهی، کترینگ، آژانس‌های مسافرتی و‌.‌.‌.، دو دسته دیگر هم از وضعیت موجود آسیب می‌بینند؛ مسافران خروجی و تورهای ورودی‌.
رضا اباذری که پس از گرانی بلیت هواپیما، کاهش پروازهای بین‌المللی و در نتیجه حذف ایران از برنامه ایرلاین‌های خارجی را پیش‌بینی کرده و در این‌باره اخطار داده بود، اینک در گفت‌وگو با ایسنا گفته است: کمتر از دو هفته این پیش‌بینی به حقیقت پیوست؛ هواپیمایی بریتیش ایرویز و پس از آن دو ایرلاین ک‌. ال‌. ام و ایرفرانس رسما اعلام کردند در تاریخی مشخص بازار ایران را ترک خواهند کرد‌.
او درباره آینده سفرهای هوایی با وضعیت پیش‌آمده گفت: آینده نزدیک صنعت هوانوردی مسافری بین‌المللی کشور در دست دو بخش خطوط داخلی و خطوط منطقه‌ای است‌. صنعت هوانوردی در جهان به لحاظ درآمدی در سه دهه گذشته بسیار شکننده و آسیب‌پذیر شده و شرکت‌ها برای سیاستگذاری‌های خود ازجمله انتخاب مسیر با ظرافت و حساسیت بالایی رفتار می‌کنند‌. خطوط هوایی منطقه‌ای مانند هواپیمایی امارات، ترکیش و قطری برای بازار ایران برنامه‌ریزی جدی‌ای دارند و با مشکلات کاری در کشور مانند تحریم‌ها و بی‌ثباتی اقتصادی سازگاری بیشتری به نسبت خطوط اروپایی دارند‌. در نتیجه به احتمال زیاد در بازار می‌مانند و سهم بازار رها شده توسط سایر ایرلاین‌ها را از آن خود می‌کنند‌.
اباذری اضافه کرد: از سوی دیگر شرکت‌های داخلی که قابلیت پرواز بین‌المللی دارند هم تلاش می‌کنند سهمی از این بازار داشته باشند اما متاسفانه موانعی مانند ضعف ناوگان و مشکلات مدیریتی و زیربنایی اجازه این توسعه به‌ویژه در مسیرهای طولانی را نمی‌دهد‌.


او با اشاره به این که ترکیش ایرلاین تقریبا متعلق به بخش خصوصی ترکیه و هواپیمایی امارات دارای بودجه هنگفت ناوگان و نیز تبلیغاتی گسترده است، گفت: این شاخصه‌ها، امکان ارائه نرخ‌های متنوع و در عین حال خدمات بهتر را فراهم می‌کند اما مشکل از آنجایی نهادینه و پایدار می‌شود که با تقویت شرکت‌های منطقه‌ای و توسعه باشگاه مسافران هوایی این شرکت‌ها، دامنه رقابتی بین این ایرلاین‌ها و شرکت‌های داخلی بسیار گسترده می‌شود و چنانچه روزی شرکت‌های داخلی مشکلات‌شان حل شود رقبای بسیار بزرگی در بازار ایران برایشان بالفعل وجود دارد‌. این درحالی است که خطوط هوایی ارزان‌قیمت و اصطلاحا low-coscarrier=LCC شرایط را برای ورود به چنین بازارهایی بررسی می‌کنند‌.
رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی دو راه‌حل برای آسیب کمتر به شرکت‌های هواپیمایی داخلی را در این شرایط پیش‌بینی کرد و افزود: با حمایت از خطوط هواپیمایی داخلی و پایین نگه داشتن نرخ‌ها توسط شرکت‌های داخلی با روش‌های هوشمندانه می‌توان از این شبه بحران با خسارت کمتر گذر کرد‌.
او ادامه داد: در این میان به جز ارائه‌دهندگان خدمات سفر هوایی مانند خدمات فرودگاهی، کترینگ، آژانس‌های مسافرتی و‌.‌.‌.، دو دسته دیگر هم از وضعیت موجود آسیب می‌بیند؛ مسافران خروجی و تورهای ورودی‌. بسیاری از شهروندان به دلایل مختلف از جمله سن بازنشستگی یا بیماری، امکان پروازهای مستقیم به صورت فراقاره از ایران ندارند و باید ۱۸ ساعت پرواز برایشان تقسیم شود، اینجاست که ضرورت حفظ دست‌کم دو ایرلاین اروپایی بسیار حیاتی است‌.
اباذری به آسیبی که متوجه گردشگری ورودی از این رهگذر می‌شود، اشاره کرد و گفت: گردشگران خارجی با نبود پرواز مستقیم از کشور محل سکونت‌شان و همچنین کمبود تنوع پروازهای خارجی به شهرها و مقاصد گردشگری داخلی مانند شیراز، اصفهان، مشهد و تبریز ناچارند از پرواز با چند مسیر از طریق فرودگاه امام‌خمینی‌(ره) اقدام کنند که به جز زمان‌بر بودن و ایجاد خستگی، قیمت تمام شده بسته سفر را بالا می‌برد که در نتیجه نرخ تمام شده سفرنامه ایران برای جامعه بزرگی از مسافران غیرقابل رقابت می‌شود‌. یکی از راه‌های برون‌رفت از این مشکل بحرانی نیز تعریف بازارهای جایگزین و تدوین مسیرهای جدید گردشگری است که البته همچنان به اختصاص ارز دولتی در قالب R. O. E به شرکت‌های هواپیمایی تاکید می‌شود‌.
نظر سازمان میراث فرهنگی خلاف فعالان بخش خصوصی؟
با این حال سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری برخلاف نظر کارشناسان و فعالان بخش خصوصی گردشگری پیش‌بینی کرده با توجه به ارزش ریال در برابر دلار و یورو، جمعیت بیشتری از گردشگران خارجی به خاطر ارزانی، روانه کشورمان شوند‌.
البته این سازمان در جهت رفع این مشکل تلاش‌هایی هم داشته‌. چندی پیش علی‌اصغر مونسان از معاون اول رییس‌جمهور، تشکیل «فوری» کمیته‌ای برای کنترل نرخ سفر و بلیت هواپیما را درخواست کرده بود‌. او در نامه‌ای خطاب به اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور، با شرح وضعیت موجود، پیشنهاد ضرب‌الاجلی را مطرح کند اما تا به حال نتیجه‌ای در پی نداشته‌.
در این نامه‌ مونسان مطرح کرده بود: «نظر به این‌که براساس تصمیمات دولت، نرخ ارز از این پس براساس نرخ سامانه «سنا» مربوط به بانک مرکزی محاسبه و براساس عرضه و تقاضای نرخ ارز طبق بازار ثانویه به لحظه اعلام و مبنای نرخ‌های بلیت هواپیما قرار می‌گیرد، این امر زمینه‌ساز افزایش قیمت بلیت پروازهای داخلی (بیش از ۶۰ درصد) و خارجی (بیش از ۱۰۰ درصد) شده و از طرفی آزادسازی نرخ بلیت بدون سقف و محدودیت بوده (شناور) و دفاتر خدمات مسافرتی برحسب میزان تقاضا، قیمت‌ها را بیش از ۱۰۰ درصد نیز افزایش داده و بسته سفرهای داخلی و ورودی به کشور را بسیار گران کرده است‌.
با توجه به تاثیرگذاری شاخص قیمت بر تقاضای گردشگری ورودی و سهم قابل توجه بخش حمل‌ونقل در بسته سفر، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل بر روند گردشگری ورودی اثر منفی خواهد داشت و همچنین افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل موجب افزایش هزینه‌های گردشگری داخلی می‌شود، این در حالی است که سیاست‌های کلان بخش گردشگری در کشور، جایگزین سفرهای داخلی با سفر خروجی است تا علاوه بر رونق مقصدهای گردشگری کشور از خروج ارز جلوگیری شود، لذا اخذ نظرات کارشناسی این سازمان به عنوان متولی بخش گردشگری می‌تواند در ارزیابی صحیح اثرات تصمیمات مرتبط با این حوزه موثر باشد‌. با عنایت به مراتب فوق پیشنهاد می‌شود، درصورت صلاحدید دستور فرمایید با قید فوریت با تشکیل کمیته‌ای مشترک با عضویت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی (سازمان هواپیمایی کشوری) و بانک مرکزی ابعاد مختلف موضوع بررسی و کارشناسی شده و راهکارهای عملیاتی برون‌رفت از چالش‌های پیش‌رو به صورت واقع‌گرایانه احصا و اجرایی شود‌.‌»
این سازمان در تلاش برای ارائه بسته‌ای حمایتی و یا اقداماتی همچون مهر نخوردن گذرنامه گردشگران برای ورود به ایران هم هست‌. مونسان در نشست با جامعه هتلداران کشور گفته بود: درج نشدن مهر ورود در گذرنامه گردشگران ورودی برای این است که اگر این افراد برای ورود به ایران به خاطر تحریم‌های آمریکا دچار دغدغه هستند بدون نگرانی به ایران سفر کنند‌.
او توضیح داده بود: نیروی انتظامی و وزارت امور خارجه با این پیشنهاد موافقت کرده‌اند و برای اجرایی شدن آن منتظر مصوبه دولت خواهیم بود‌. با وجود افزایش ۳۸ درصدی آمار گردشگران ورودی در سال ۹۷ بنابر آمار پلیس مهاجرت تعداد گردشگران اروپایی کاهش پیدا کرده و این مساله آثار بدی روی کارکرد هتل‌های ۴ و ۵ ستاره ما داشته است اما با اتخاذ تصمیات لازم این دوره گذرا را سپری خواهیم کرد‌. برای تقویت چرخه گردشگری هتل‌ها در حال تدارک بسته حمایتی برای آنان هستیم‌.