سازها و نورها در نخستین کنسرت خیابانی

ندا سیجانی
خبرنگار
تقریباً بیش ازیک ماه از اما واگرهای برگزاری کنسرت رایگان خیابانی می‌گذرد. برای نخستین بار همایون شجریان وعده برگزاری چنین کنسرتی را داده بود و با وجود همکاری دفترموسیقی درصدور مجوز و همیاری و استقبال شهرداری تهران، صحبت‌های بسیاری دربرپا شدن یا نشدن آن در این مدت وجود داشت؛ با همه این‌ها سرانجام شامگاه پنجشنبه 8 شهریورماه مصادف با عید «غدیر خم» این کنسرت رایگان دربوستان «آب و آتش» و با حضور بیش از5 هزارنفراز دوستداران موسیقی برگزار شد. کنسرتی که با اجرای محمد معتمدی به‌همراه ارکستر سازهای ملی ایران روی صحنه رفت و در کمتراز 24 ساعت ازاعلام خبرآن، درفضاهای مجازی و رسانه‌ها توانست گام مثبتی دربرگزاری کنسرت‌های رایگان خیابانی بردارد. اجرایی که طی دو شب پیاپی- پنجشنبه و جمعه شب- روی صحنه رفت.
در شب اول اجرا، خیابان‌های منتهی به پارک آب و آتش مملو از جمعیتی بود که به استقبال این کنسرت رفتند؛ مردمی که گفته می‌شد در اجرای چنین کنسرت‌هایی نیازمند فرهنگ‌سازی هستند اما با احترام به‌خود و اجرای یک موسیقی فاخر ایرانی فضای کار به‌گونه‌ای فراهم شد که گویا بیش از این‌ها این آمادگی و شعور اجتماعی در این مردم نهادینه شده است.


ارکستر سازهای ملی ایران به رهبری علی اکبر قربانی و بدون هیچ معطلی و ساند چکی قطعاتی از موسیقی ایرانی را برای مردم اجرا کرد.«بهار دلکش» سروده ملک‌الشعرای بهار نواخته شد؛ قطعه‌ای دردستگاه مخالف حال و هوای سرد مخالفان کنسرت رایگان خیابانی و در ادامه نوبت به «شکایت» رسید؛ شعری از بیژن ترقی و از ساخته‌های پرویز یاحقی و بعد از آن «دگر چه خواهی» اثری از زنده یاد حبیب‌الله بدیعی با تنظیم جدید شهرام توکلی و شعری از نواب صفا اجرا گردید. در طول کنسرت آرام آرام محیطی دلنشین وسکوت در بوستان شکل گرفت و حاضران در بوستان دل به دل موسیقی‌های بر یاد مانده دادند؛ آثاری که باید خیلی زودتر ازاینها در فضا‌های شهر به‌گوش می‌رسید تا این حس غریب کمترهویدا شود.
«خوش آمدی»، «بهار من»، «کل صبح» تیتراژ سریال امام علی(ع) و... از دیگر قطعاتی بودند که دراین برنامه به اجرا درآمد و پایان بخش برنامه قطعه «‌ای ایران» بود با همخوانی کلیه حاضران در پارک آب و آتش و پیرامون آن طنین‌انداز شد. این نخستین اجرای ارکستر سازهای ملی ایران بود. ارکستری که با سرپرستی و نظارت استاد فرهاد فخرالدینی در تابستان سال‌جاری به رهبری علی‌اکبر قربانی برای اجرا در جشن بیستمین سالگرد پایتختی آستانه تشکیل شد. سینا جهان‌آبادی، بهمن فریادرس، شیما شاه‌محمدی، ابراهیم قائدی، بهزاد رواقی، آزاده امیری، کوروش دانایی، سیاوش کامکار، صدا صدیقی، امین حیدری، بهنام ابولقاسم، آرش ضرابی، وحید اسدالهی و حمید قنبری نوازندگان این کنسرت بودند.
برنده اول مردم هستند
معتمدی رو به مخاطبانی که سرا پا گوش بودند سرفرود می‌آورد ودر سخنانی گفت: «من وعوامل برگزارکننده بسیار خوشحالیم که این کنسرت برگزارمی‌شود. این مهم میسر نبود مگر به همت برخی دوستان و پذیرش مسئولیت برخی مسئولان که پذیرفتند واجازه برگزاری این کنسرت را در این شب عزیز به ما دادند.اجرای این کنسرت، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق چه از لحاظ مدیریت و چه امنیت است که از همه قدردانی می‌کنم. او درادامه ضمن تشکرازنیروی انتظامی، دستگاه‌های امنیتی وعوامل برگزارکننده بیان کرد: دیدیم برای این اجرا چه تلاش‌ها و مجاهدت‌هایی که انجام شد و امیدواریم درمناسبت‌های مختلف شاهد حضور هنرمندان اعم از پاپ و سنتی در صحنه‌های گوناگون باشیم.
معتمدی همچنین در گفت‌و‌گو با ایرنا اظهارداشت: واژه کنسرت خیابانی حساسیت برانگیز است و شاید واژه مناسبی برای آن انتخاب نشده و به عقیده من کنسرت رایگان واژه بهتری باشد. وقتی کنسرت خیابانی می‌گوییم، چنین موضوعی به ذهن متبادرمی شود که خیابان محل ازدحام وعبور خودروها و مردم است. به‌طورکل هرمسئولی یا مسئول انتظامی که این واژه را بشنود و تصور کند چنین رویدادی قرار است در خیابان برگزار شود، رفتارش طبیعی است اما اجرای این کنسرت در فضای باز بوستان آب و آتش‌ نشان داد چندان ارتباطی هم به خیابان نداشت. فضایی که شاید از سال‌ها پیش برای چنین برنامه‌ها و نشاط شهروندان پیش‌بینی شده بود. او ادامه داد: این نخستین بار بود مردم در یک ‌کنسرت در فضای عمومی و بدون دریافت هیچ گونه بلیتی، شرکت کردند و بسیار از این بابت خوشحال هستم. برنده اول مردم هستند که با بالاترین سطح شعور اجتماعی و فرهنگ با این اتفاق برخورد‌ کردند. برنده بعدی مؤسسه هنرهای معاصر، شرکت اراضی عباس آباد و نیروی انتظامی و ارکستر سازهای ملی هستند و من نیز برنده آخر هستم.
فرهنگ‌سازی در یک اجرای خیابانی
علی اکبر قربانی، رهبر ارکستر سازهای ملی ایران نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد: پیشنهاد این کنسرت از سوی مؤسسه توسعه هنرهای معاصر انجام شد و چون پیش از این با ارکسترسازهای ملی در قالب یک جشنواره در قزاقستان اجرا داشته‌ایم مؤسسه بسیار علاقه‌مند بود این اتفاق با همین ارکستردر تهران رقم بخورد.آثاری که این ارکستر اجرا می‌کند موسیقی فاخر و ملی است وشاید در شرایط به وجود آمده این موسیقی‌ها بسیار مناسب باشد. البته فرازونشیب‌های بسیاری دراین مسیر وجود داشت اما سرانجام با کمک عوامل برگزاری این اتفاق صورت گرفت و آقای معتمدی که به‌عنوان خواننده این برنامه انتخاب شده بودند نیز بسیار استقبال کردند و با چند تمرین آماده اجرا شدیم.
مجوز این کنسرت از سوی دفتر موسیقی صادر شده است اما قربانی در مورد اینکه این مجوز در قالب کنسرت خیابانی بوده یا خیرگفت: اطلاع دقیقی در این باره ندارم اما به هر حال این کنسرت در یک فضای فرهنگی برگزار شد و مؤسسه توسعه هنرهای معاصر، به لحاظ قانونی پیگیر مجوزهای این برنامه بود.
این رهبر ارکستر ادامه داد: خوشحال هستیم که این برنامه به بهترین شکل برگزار شد و و مردم و مخاطبان فهیم ما دراین برنامه بسیاری همکاری داشتند البته این نگرانی همیشه وجود داشته که جمع شدن جمعیت زیاد شور و هیجان زیادی دارد بنابراین کار مشکلی است و دستگاه‌های امنیتی هم حق دارند که نسبت به این موضوع حساس باشند اما به نظر من مسأله مهم فرهنگ‌سازی است که خوشبختنانه این مسأله بخوبی صورت گرفت.
حضور مردم در یک نشاط اجتماعی
محمد جواد حق شناس رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد: خوشبختانه در تابستان شاهد برپایی مراسم‌های مختلف درسطح شهر تهران هستیم که تمامی این برنامه‌ها درراستای تجربه جمعی شهروندان تهران برای حضور درشهر و درکنار هم بودن است که طراحی و دنبال شده است. با نگاه به برنامه‌های اسفند ماه سال گذشته خواهید دید این گونه برنامه‌ها ازماه‌های گذشته تحت عنوان استقبال از نوروز شکل گرفته بود و درآنجا شاهد بودید که با نوروز خوانی تلاش شد شهر برای یک استقبال گرم و صمیمی از فضای نوروزی و استقبال از بهار آماده شود. این روند درایام نوروز هم ادامه داشت و بعد آن از ابتدای تابستان شاهد شکل‌گیری برنامه‌های فرهنگی و هنری تابستان بودیم که این درمدت 80 شب و درچهار منطقه تهران برگزار شد و البته برگزاری چنین برنامه‌هایی در دهه ولایت نیزهمچنان ادامه داشت و در 10 نقطه تهران که عموماً پارک‌های عمومی شهر بود تلاش شد این امکان شادی شهر را وارد تجربه فضای شهر کنیم آن هم در روزگاری که مشکلات اقتصادی، معیشتی واشتغال جوانان و دیگرمسائل مردم ایران را هدف قرار داده است. این سیاست عملاً تلاش می‌کرد تماشاگر نباشد و بلکه بتواند از فضاهایی که در سطح شهر در اختیار دارد به نحو احسن و با کمترین هزینه و بیشترین بهره کار را پیش بگیرد و دنبال کند.
او افزود: کنسرت محمد معتمدی هم نوع دیگری ازاین برنامه‌ها است که با همت وتلاشی که در سازمان اراضی عباس آباد طراحی شده بود در مجموعه پارک آب و آتش برگزار شد.این برنامه به نوعی ارائه یک موسیقی فاخر با حضور ارکستر در این مجموعه است و تفاوتش با دیگر اجراهای موسیقی این است که در این مجموعه‌ها خواننده حضور داشت ولی ارکسترهمراهی نمی‌کرد.
او درادامه افزود: اگر چه نام این کنسرت رایگان است و برای مخاطبان هزینه‌ای در بر نخواهد داشت اما قطعاً هزینه‌هایی برای برگزار‌کنندگان داشته است و تمامی این هزینه‌ها به این دلیل است که شهرداری و مدیریت شهری بتواند این تجربه شادی جمعی را برای مردم به ارمغان بیاورد و سعی کرده‌اند با حفظ قواعد و رعایت بسیاری ازمباحث این امکان فراهم شود و فرصت بهتری از فضاهای عمومی برای مردم به دست بیاید.

یادداشت شفاهی
صورت مسأله را پاک نکنید

حجت السلام والمسلمین احمد مازنی
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی
پیش از این گزارشی درخصوص موسیقی خیابانی به مجلس ارائه شد که دراین گزارش یک سری نقاط مثبت و منفی وجود داشت. این انتظاربود که کمیسیون فرهنگی در این باره ورود کند. از همین روی، در کمیته فرهنگ، هنر و رسانه کمیسیون، جلسه‌ای برگزار کردیم و از نهادهای مرتبط دراین باره چون معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مسئولان ناجا، مسئولان شهرداری تهران و مسئولان وزارت اطلاعات و دیگر دستگاه‌های مرتبط دراین جلسه دعوت به‌عمل آوردیم. در نهایت قراربراین شد دستگاه‌های مرتبط با همکاری دوستان هنرمند درجهت مدیریت این فعالیت هنری و مردمی برنامه‌ریزی‌های درست و اصولی داشته باشند وما نیز در مجلس شورای اسلامی کمک و حمایت‌های لازم را داشته باشیم. اما در ادامه مسائلی پیش آمد که متأسفانه به‌جای آنکه چاره‌اندیشی کنیم مبادرت به پاک کردن صورت مسأله کردیم! درمورد موسیقی بخصوص کنسرت‌ها نقدی که وجود دارد مربوط به حواشی این برنامه‌ها است، نه محتوای آن. با بررسی‌هایی که داشته‌ایم متوجه این موضوع شدیم که مخاطبان این برنامه‌ها در مواردی هنجارهای قانونی، شرعی و اجتماعی را رعایت نمی‌کنند و مخالفان راه حل را در این می‌بینند که اساساً باید با کنسرت، چه در فضای باز و چه در فضای بسته مخالفت کرد، اما من همیشه معتقدم بودم این اتفاقات قابل کنترل ومدیریت هستند و با کمک هنرمندان عزیز می‌توان آثارهنری آنها را با رعایت ارزش‌های دینی و اجتماعی برگزار کرد تا مردم علاقه‌مند به کنسرت و موسیقی بتوانند از این ظرفیت‌های هنری و برنامه‌های زیبا و مفید بهره ببرند. البته این مسائل در ارتباط با ورزش هم مطرح بوده اما ما شاهد بودیم هیچ اتفاقی نیفتاد. ما باید به مردم اعتماد کنیم و مسئولان هم به‌جای پاک کردن صورت مسأله همراهی کنند. من از اجرای کنسرت‌های خیابانی که درفضای آزاد و با حضور مردم برگزار می‌شود به دو دلیل حمایت می‌کنم نخست ذات و نفس هنر است. هنر ایرانی از جمله موسیقی ایرانی می‌تواند برای مردم حال خوبی ایجاد کند و بسیار مفید است و دلیل دوم به این خاطراست که عواملی از داخل و خارج سعی دارند به افسردگی در جامعه ایران دامن بزنند این درحالی است که جامعه ایران نیاز به نشاط دارد و این نشاط را ما می‌توانیم ازطریق برنامه‌های هنری تا حد زیادی تأمین کنیم. بعضی فرصت طلبان تلاش دارند مردم را غمگین کنند و نشاط را از مردم بگیرند ما باید از هر برنامه‌ای در مقابل آن استفاده کنیم یعنی باید از ارتقای سطح نشاط و شادکامی در جامعه حمایت و همکاری شود. اگر همه مردم و دستگا‌ه‌ها و نهاد‌ها دست به دست هم بدهند و همدلی کنند و به دیدگاه‌های مخالف و موافق توجه داشته باشند قطعاً می‌توانیم برنامه‌های شاد و با نشاط متناسب با ارزش‌های دینی برگزار کنیم.