گراني، شكاف «درآمد- هزينه خانوار» را عميق‌تر كرد

آرمان- امیر داداشی: با افزایش نرخ ارز زنگ خطر هجوم گرانی به سایر بازارها به صدا درآمد. اکنون بیش از هفت ماه از ملتهب‌شدن بازار ارز می‌گذرد و رفته‌رفته سایر بخش‌ها متاثرشدن خود را از این بازار نشان می‌دهند. بر اساس سیاست‌هایی که دولت تصمیم به اجرای آن گرفت، نقدینگی و تقاضا به سمت بازارهای موازی حرکت کرد و طلا، سکه، خودرو و مسکن اولین بازارهایی بودند که پا در مسیر گرانی گذاشتند. اما این ختم ماجرا نبود و طی چند ماه اخیر بسیاری از کالاها، به‌ویژه اقلام اساسی که مردم روزانه به آن نیاز دارند دنباله‌رو این بازارها شدند و رفته‌رفته افزایش قیمت را تجربه کردند. حتی آمار نشان می‌دهد برخی کالاها افزایش دو تا سه برابری پیدا کرده‌اند. آخرین آمار بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد قیمت کالاها در گروه‌های لبنیات، تخم‌مرغ، برنج، حبوبات، میوه‌، سبزی‌های تازه، گوشت قرمز، گوشت مرغ، قند و شکر، چای و روغن نباتی افزایش یافته است. در این بین اما قدرت خرید شهروندان نسبت به گرانی و تورم موجود ثابت مانده که برخی کارشناسان علاوه بر کاهش دستمزدها، استفاده از کارت‌های اعتباری را هم در شرایط کنونی راهکاری برای کاهش فشارها می‌دانند. گرانی معضلی است که امروز دیگر محدود به یک بازار و یا یک کسب‌وکار نمی‌شود. شکاف قیمتی که طی ماه‌های گذشته بین دلار و ریال به وجود آمد، تاثیر بسزایی را در تلاطم سایر بازارها گذاشت. طوری که اکنون بسیاری از شهروندان قید نیازهای ثانویه خود را زده‌اند و در تکاپو برای رفع مایحتاج روزانه خود هستند. دولت نیز تمام تلاش خود را در پیش گرفته تا با تخصیص یارانه به کالاهای اساسی حتی‌المقدور از گرانی آنها جلوگیری کند. اما آمار نشان می‌دهد بازارهای خوراک و پوشاک نیز چندان از گزند گرانی در امان نمانده‌اند. به عنوان مثال اواسط تیر امسال بود که ستاد تنظیم بازار با افزایش 9 درصدی بهای خرید شیرخام موافقت کرد و به دنبال آن کارخانجات لبنی نیز قیمت فرآورده‌های خود را 15 درصد افزایش دادند. گزارش بانک مرکزی از متوسط قیمت خرده‌فروشی برخی مواد خوراکی در سطح شهر تهران در هفته منتهی به دوم شهریور نشان می‌دهد که گروه لبنیات شامل ماست، پنیر، کره و شیر به طور متوسط در مرداد 1/25 درصد رشد قیمت را تجربه کرده‌اند. میزان افزایش بهای کالاهای این گروه در هفته پایانی مرداد 4/0 درصد و رشد قیمت‌ها در یک سال منتهی به هفته یادشده 8/37 درصد بوده است. در گروه تخم‌مرغ نیز با اینکه نرخ‌ها در هفته پایانی مرداد به دلیل واردات آن، 3/6 درصد کاهش یافته، اما به طور متوسط در یک ماه گذشته 7/11 درصد رشد کرده است تا رشد سالانه آن به 4/46 درصد برسد. هر شانه تخم‌مرغ دو کیلوگرمی به طور متوسط بین 12 هزار و 600 تومان تا 15 هزار و 200 تومان در میادین شهرداری به فروش می‌رسد، اما بهای آن در واحدهای صنفی سطح شهر به طور میانگین 18 هزار و 300 تومان است.
رشد 4/46 درصدی قیمت برنج
میزان رشد سالانه برنج در یک سال منتهی به دوم شهریور 4/46 درصد اعلام شده است. اکنون هر کیلوگرم برنج خارجی به طور متوسط 8000 تومان فروش می‌رود و برنج داخلی نیز حدود 13 هزار و 500 تومان قیمت دارد. همچنین بهای گروه گوشت قرمز در یک سال اخیر 6/33 درصد بیشتر شده است. میادین شهرداری هر کیلوگرم گوشت گوسفندی را تا 43 هزار تومان و هر کیلوگرم گوشت گاو و گوساله را تا 57 هزار تومان عرضه می‌کنند. این رقم در سایر واحدهای صنفی برای گوشت گوسفندی حدود 59 هزار تومان و برای گوشت تازه گاو و گوساله 55 هزار تومان است. در گروه گوشت مرغ نیز قیمت‌ها در مرداد 2/23 درصد افزایش یافته تا هر کیلوگرم آن به 10 هزار و 800 تومان در واحدهای صنفی برسد. براساس نرخ‌های بانک مرکزی در هفته یادشده، رشد ماهانه و سالانه حبوبات به ترتیب 3/1 درصد و 6/2 درصد بوده است. همچنین در این ماه بهای میوه‌های تازه 4/4درصد، قند و شکر 19 درصد، چای 8/2 درصد و روغن 1/1 درصد افزایش یافته است. رشد سالانه این اقلام برای میوه‌های تازه 83 درصد، سبزی‌های تازه 1/29 درصد، قند و شکر 9/21 درصد، چای 4/22 درصد و روغن 1/11 درصد محاسبه شده است.
نبود نظارت‌های کافی


این قیمت‌ها در حالی از سوی بانک مرکزی گزارش داده شده‌اند که برخی واحدهای صنفی با قیمت‌های بسیار بالاتری اقدام به عرضه کالا می‌کنند. به عنوان مثال روز گذشته معاون وزیر کشاورزی قیمت گوشت منجمد گوساله را حداکثر 29 هزار تومان اعلام کرد، در حالی که اکنون کمتر واحدی را می‌توان یافت که با چنین قیمتی به عرضه گوشت وارداتی بپردازد. از سوی دیگر، این گرانی‌ها حاکی از وجود تورم در سبد کالایی مورد نیاز خانوار است، در حالی که حقوق و دستمزدها به شکل قطره‌چکانی افزایش پیدا می‌کنند. البته به دلیل رکودی که بر اثر گرانی‌ها حاکم شده است، بسیاری از افراد نیز شغل خود را از دست داده‌اند و یا در آستانه بیکاری قرار گرفته‌اند. با اینکه استفاده از کارت‌های اعتباری راهکار مناسبی است که برخی کارشناسان پیشنهاد می‌دهند، اما باید توجه داشت که پیش از آن لازم است شاخص خط فقر محاسبه و دستمزد نیروی کار بر اساس آن تعیین شود. در این صورت می‌توان انتظار داشت که شکاف موجود بین هزینه و دستمزد خانوارها ابتدا برطرف شود و سپس به این روش شاید نیازهای ثانویه آنها نیاز از بین برود.