واگذاری فله‌ای گروه مجلات همشهری به فردی تازه‌کار

محمد ‌تاج‌الدین- گروه مطبوعاتی همشهری از بزرگ‌ترین بنگاه‌های رسانه‌ای کشور است. این موسسه عریض و طویل رسانه‌ای با روزنامه‌ای کثیر‌الانتشار و چندین و چند مجله و ده‌ها ساختمان و بنگاه اقتصادی و دریافت آگهی اوایل دهه70 با ابتکار شهردار وقت تهران، غلامحسین کرباسچی بنا نهاده شد.
از ابتدا قرار بود این موسسه ارگان رسانه‌ای شهرداری تهران باشد و در سالیان تولد تا به امروز نیز در همین مسیر قدم گذاشته است. امکانات منحصر‌به‌فرد موسسه رسانه‌ای همشهری، در سال‌های گذشته و با انتخابات شورای شهر بین جناح‌های سیاسی دست به دست شده است. به همین دلیل هر دوره و بنا بر رانت‌های جناحی سکان تصمیم‌گیری همشهری بین خودی‌ها پاس داده می‌شود.
با روی کار آمدن شورای شهر جدید و ورود اصلاح‌طلبان به بهشت، سکان مدیریت همشهری به دست مرتضی حاجی سپرده شد. نجفی شهردار پاره‌وقت تهران، حاجی 70 ساله و بازنشسته را به مدیریت همشهری منصوب کرد و از همان روز اول بحث نشریات ریز و درشت این ارگان رسانه‌ای و خرج گزاف آنها راه به رسانه‌ها پیدا کرد.
مدیریت قالیبافی اجازه نداده بود کمبود بودجه در موسسات همشهری زیاد به چشم آید. دست و دلبازی تیم قبلی مدیریت شهری تمام زیرمجموعه‌های همشهری را پروار کرده بود.


بدهکاری هزاران میلیاردی شهرداری تهران ماحصل همان مدیریت دست و دلباز است. اما اصلاح‌طلبان بنا نداشتند مجلات زیان‌ده را حفظ کنند. آنها بی‌توجه به زندگی و دخل و خرج خبرنگاران همشهری صحبت از بستن و محدود کردن مجلات همشهری کردند. در همان ابتدا تعدادی از مجلات بسته شدند و برخی دیگر با کاهش تعداد صفحات به کار خود ادامه دادند.
تا امروز که خبر می‌رسد مدیریت مجلات همشهری به صورت کنتراتی به شخصی 32 ساله و بدون سابقه مشخص مطبوعاتی واگذار شده است. علی رزاقی‌بهار، از اهالی مشهد.
مجله بارثاوا و گروه تلگرامی 2 هزار نفری
برای پی بردن به سابقه مطبوعاتی علی رزاقی‌بهار کار سختی در پیش نداریم. می‌شود سابقه او را در نیم جمله خلاصه کرد. مدیریت مجله محلی بارثاوا و مدیریت گروه تلگرامی با 2 هزار عضو. او خودش را منتقد سینما معرفی می‌کند اما نامش هیچگاه در مجلات معتبر سینمایی مطرح نشده است. اگر نام او را در گوگل سرچ کنید چند مصاحبه از او با سایت‌های بی اهمیت اصلاح‌طلب پیدا می‌کنید با عنوان فعال سیاسی اصلاح‌طلب. کارنامه مدیر گروه مجلات همشهری به عنوان بزرگ‌ترین ارگان رسانه‌ای کشور همین است.
کس دیگری نبود!
علی رزاقی‌بهار مهمترین مصاحبه‌اش را بعد از دریافت مسوولیت مجلات‌ همشهری با خبرگزاری ایلنا انجام داده است. او با بیان این نکته که هیچ‌کس در شرایط فعلی مسوولیت مجلات همشهری را قبول نمی‌کرد، گفت: «مجموعه فعلی مجلات همشهری نتوانسته‌اند بازدهی موردنظر مدیران جدید همشهری را تامین کنند و به همین دلیل در شرف تعطیلی هستند: برای همین هم ما با همشهری وارد مذاکره شدیم تا این مجلات تعطیل نشوند. از این جهت که این نشریات علاقه‌مندان زیادی دارند و زحمات زیادی برایشان کشیده شده است. رویکرد خود موسسه به خصوص آقایان مرتضی حاجی و مهران کرمی هم این بود که این مجلات تعطیل نشوند. حتی آن مجلاتی که تعطیل شده یا نیمه‌تعطیل‌اند، دوباره احیا شوند.
او گفت قراردادی که با موسسه همشهری منعقد کرده، با عنوان «مجری و سردبیر» برای هر هشت مجله است: مدیریت انتشار و محتوای مجلات، یعنی کلیه امور مربوطه به آنها را بر عهده می‌گیرم و همشهری دیگر هزینه‌ای پرداخت نخواهد کرد. چاپ، آگهی، توزیع و تولید محتوا همگی برعهده ما خواهد بود و تمام امور مالی و هزینه‌ها و درآمد آن از موسسه همشهری مستقل می‌شود. مجلات کاملا خصوصی خواهند شد اما برند و حق معنوی همشهری برای این مجلات محفوظ می‌ماند.
رزاقی‌بهار بعید می‌دانست غیر از او کس دیگری حاضر می‌شد تا این نشریات را از همشهری به این‌صورت بپذیرد: باتوجه به اینکه وضعیت اقتصادی نشریات خوب نیست، بعید می‌دانم کس دیگری مایل به ورود به این سیستم بوده باشد. علاقه مجموعه ما به مجلات همشهری و فضای رسانه‌ای باعث شده احساس وظیفه کنیم و با مدیران موسسه همشهری که از گذشته هم با آنها در ارتباط بودیم، وارد مذاکره شویم. من فکر می‌کنم برخلاف آن چیزی که در یکی دو روز گذشته در فضای شبکه‌های مجازی مانند توئیتر گفته شده، اتفاق‌های بهتری رخ خواهد داد. اگر این اتفاق نمی‌افتاد و بخش خصوصی وارد نمی‌شد، این مجلات قطعا تعطیل می‌شدند.»
رزاقی‌بهار درباره واکنش‌های منفی نسبت به خبر واگذاری مجلات به وی گفت: «ببینید این مجلات اگر به سوددهی نرسند، گام بعدی‌شان تطعیلی است؛ حالا چه با ما و چه بدون ما. پس کسانی که برای این مجلات زحمت کشیده و آن را فرزند خود می‌دانند و مخاطبانی که این مجلات را دوست دارند، باید همه به ما کمک کنند که به شکل ایده‌آل و خوبی این مجلات درآید که سرمایه‌گذار هم حداقل متضرر نشود. همه بچه‌های روزنامه‌نگاری که با مجلات همکاری دارند در بخشی با ما شریک می‌شوند. این‌ها طرح‌هایی است که در دست کار داریم و هنوز نهایی نشده است. ما تضمین می‌دهیم که 90 درصدشان از نتیجه راضی باشند. من از دوستان خواهش می‌کنم قبل از اینکه اتفاقی بیفتد ما را محاکمه نکنند.»
او در مورد چگونگی تامین مالی مجلات گفت: «بیزینسی که داریم ارتباطی با مجلات ندارد. خیلی‌ها می‌گویند می‌خواهیم از این شرایط سوءاستفاده کنیم، ولی واقعا سرمایه‌گذاری در مجلات همشهری به دلیل عشق و علاقه به این مجموعه و زنده ماندن مجلات و روزنامه‌نگاری بوده و ارتباطی به حرف‌هایی که عده‌ای می‌گویند برای کارچاق‌کنی و بساز و بفروشی است، ندارد.»
سردبیر هر مجله باید متخصص باشد
عطریانفر از بنیانگذاران موسسه همشهری در مورد واگذاری فله‌ای مجلات همشهری گفت: «فارغ از عدالت داوری منصفانه که حکم می‌کند ابتدا نظر مدیران همشهری را بشنویم و بعد قضاوت کنیم، بدون اینکه در مقام داوری باشم، باید بگویم تصور می‌کنم اگر عزیزی، یک چهره رسانه‌ای، مثلا چنین توان و ظرفیتی دارد که می‌تواند در حوزه درآمدزایی از قبیل آگهی و فروش یا ساماندهی و آرایش ظاهری مجلات ایفای نقش کند، این بخش‌ها را می‌توان به او واگذار کرد، لکن هویت فرهنگی هر نشریه‌ای معمولا حکم می‌کند یک فرد صاحب فضیلتی که در همان حوزه صاحب پیشینه، سابقه و مورد شناخت اهالی مطبوعات در آن رسته رسانه‌ای باشد، آن فرد باید به عنوان سردبیر و عنصر محوری فرهنگی رسانه تعریف شود و در یک تعامل سازنده بین عنصری که در حوزه خدمات نشر و کار رسانه‌ای فعالیت می‌کند با کسی که در مقام تولید و هویت‌بخشی فرهنگی کار می‌کند، یک ارتباط معنادار باشد تا بتوانند نشریه‌ای را به‌صورت موفق عرضه کنند و به دست مخاطبان برسانند.»
پیگیری می‌کنیم!
بعد از واگذاری پر ابهام گروه مجلات همشهری بسیاری از اصحاب رسانه در فضای مجازی به این اقدام تاختند. در کنار آن اعضای شورای شهر هم در مورد چگونگی واگذاری این مجلات صحبت‌هایی را مطرح کردند. در همین رابطه محمد‌جواد حق‌شناس گفت: «این تصمیم با شتاب‌زدگى و بدون اطلاع، کسب نظر و مشورت با اعضای شورا و کمیسیون فرهنگى و اجتماعى صورت گرفته است موضوع را بررسى می‌کنم و نتیجه را به آگاهى مردم خواهم رسانید.»
کارنامه پر ابهام حاجی
واگذاری فله‌ای مجلات همشهری به فردی بدون سابقه اولین گاف مدیریتی مرتضی حاجی نیست. درست است که بسیاری از مجلات گروه همشهری در سالیان گذشته زیان‌ده بوده و قراردادهای پر ابهامی داشته‌اند، اما سیاستی که مدیران تازه همشهری در پیش گرفتند آینده روشنی ندارد. مهران کرمی سردبیر جدید روزنامه همشهری هم گویا روی خوشی به ادامه کار مجلات زیرمجموعه‌اش نشان نداده و در قبال تصمیم حاجی سکوت کرده است.
با تصویب لایحه انفصال خدمت بازنشستگان مرتضی حاجی باید موسسه همشهری را ترک کند. مشخص نیست بعد از او هزینه تصمیم‌های یک‌شبه تیم مدیریتی فعلی همشهری گریبان چه کسی را خواهد گرفت. ولی به طور حتم روزنامه‌نگارانی که سال‌های سال فارغ از زد و بندهای مدیران رده‌بالایی برای چاپ و انتشار گروه مجلات همشهری تلاش کردند اولین قربانی هستند.