روزنامه اعتماد
1397/05/30
امريكا از شكست عبرت نمي‌گيرد
سارا معصوميمحمدجواد ظريف، وزير خارجه ايران مي‌گويد بيماري در واشنگتن رايج است و آن هم اعتياد به تحريم است. همزمان بهرام قاسمي، سخنگوي وزارت خارجه در پاسخ به روزنامه اعتماد تاكيد مي‌كند كه سرعت عمل كشورهاي باقي مانده در برجام بدون امريكا مورد رضايت ايران نيست. از سوي ديگر بيژن نامدار زنگنه، وزير نفت اعلام كرد كه توتال به صورت رسمي قرارداد توسعه فاز 11 پارس جنوبي را ترك كرده است.
اين سه خبر به سرفصل اخبار رسانه‌هاي بين‌المللي درباره ايران در 24 ساعت گذشته تبديل شدند. ايالات متحده از توافق هسته‌اي با ايران خارج شده و تحريم‌ها را بازگردانده اما غيبت اين كشور در برجام با توجه به تاثير تحريم‌هاي فرامرزي امريكا عملا به چالشي جدي براي بازماندگان تبديل شده است. از سوي ديگر درحالي كه همزمان با نزديك شدن به زمان برگزاري مجمع عمومي سازمان ملل رايزني‌هايي درباره ديدار مقام‌هاي ايراني و امريكايي در نيويورك مطرح شده اما مجموعه رفتارهاي ايالات متحده در قريب به 19 ماه گذشته، احتمال تحقق اين مساله را به صفر رسانده است. مساله ديگري كه براي ايران و حيات برجام بسيار ضروري است توان واقعي اروپا براي حفظ برجام است. شركت‌هاي بزرگ اروپايي بار سفر بسته‌اند و از شواهد امر اين‌گونه برمي‌آيد كه ايران بايد حداقل تا زمان باقي ماندن تحريم‌هاي فرامرزي امريكا كار را با بانك‌ها و كمپاني‌هاي كوچك و متوسط اروپايي ادامه دهد.
معتاد به تحريم
برجام، نخستين توافق رسمي ميان ايران و ايالات متحده پس از انقلاب اسلامي بود؛ توافقي كه 13 سال به دليل مخالفت‌هاي واشنگتن با به رسميت شناختن حقوق ايران و سرسختي تهران براي عبور از خطوط قرمز به طول انجاميد اما در نهايت در جولاي سال 2015 متولد شد. بسياري از كارشناسان مسائل بين‌الملل اعتقاد داشتند كه توافق هسته‌اي هرچند صرفا درباره مسائل هسته‌اي ايران است اما در صورت دوام مي‌تواند به آغاز همكاري‌هاي بيشتر ايران و 1+5 در ساير حوزه‌ها و مذاكره درباره مسائل مورد اختلاف منتهي شود. دورنماي اين دستاورد سياسي بود كه رقبا و دشمنان ايران در منطقه را نگران كرد و از هر آنچه در چنته داشتند براي خروج امريكا از توافق هسته‌اي با ايران استفاده كردند. محمدجواد ظريف، در نخستين گفت‌وگوي خود با يك رسانه امريكايي پس از بازگشت تحريم‌هاي ثانويه ايران در ابتدايي‌ترين از روزهاي ماه آگوست، سياست امريكا را به بيمار معتادي به تحريم تشبيه كرد. تشبيهي كه امروز صرفا درباره ايران مصرف ندارد و به عنوان نمونه تركيه، چين و حتي برخي از متحدان شماره يك امريكا نيز در حال آسيب ديدن از اين اعتياد واشنگتن به تحريم هستند. محمدجواد ظريف در اين گفت‌وگو به خبرنگار سي‌ان‌ان مي‌گويد: من معتقدم بيماري‌اي در ايالات متحده وجود دارد كه اسمش اعتياد به تحريم است. اين بيماري تنها مختص دولت فعلي امريكا نيست و دولت باراك اوباما، رييس‌جمهور سابق امريكا هم تمركزش را بيش از آنكه روي اجراي تعهداتش در زمينه تحريم‌هاي برداشته شده قرار دهد بر ضرورت حفظ تحريم‌هاي رفع‌نشده تاكيد داشته است. حتي در دوران دولت اوباما، ايالات متحده به جاي اجراي تعهداتش در مورد تحريم‌هايي كه برداشته بود تاكيد بيشتري روي حفظ تحريم‌هاي برطرف نشده داشت.
برجام بدون امريكا زنده مي‌ماند
سي‌ان‌ان در تشريح شرايط گفت‌وگو با محمدجواد ظريف در تهران مي‌نويسد: وزير خارجه ايران كه تحصيلكرده امريكا است با انگليسي بسيار فصيح و همزمان با شصت و پنجمين سالگرد كودتاي 28 مرداد در ايران با ما به گفت‌وگو نشست.
سي‌ان‌ان در ادامه مي‌نويسد: ظريف اين باور عميق و واضح را در طول مصاحبه از خود نشان داد كه توافق هسته‌اي مي‌تواند بدون حضور امريكا هم دوام بياورد. اين اميدواري وزير خارجه ايران در حالي وجود دارد كه دونالد ترامپ در ماه مه از توافقي خارج شد كه قرار بود در ازاي محدود كردن برنامه هسته‌اي ايران، تحريم‌هاي هسته‌اي اين كشور را لغو كند. با اين وجود رييس‌جمهور امريكا با اين استدلال كه برجام توافقي يك طرفه است از آن خارج شد و از ابتداي ماه جاري ميلادي، نخستين دور از تحريم‌هاي ثانويه ايران كه بخش فلزات و خودروها را در برمي‌گرفت، بازگشت.
شايد پيشبرد توافق اشتباه بود
تاريخ معاصر ايران مملو از دخالت‌هاي سياسي امريكا در امور داخلي و البته تلاش‌هاي اين كشور براي به زانو درآوردن ايران با فشارهاي اقتصادي بوده است. با اين وجود هرگاه امريكا دولتي دموكراتيك را با ابزاري نظير كودتا ساقط كرده چند سال بعد با انقلابي روبه‌رو شده كه شعار آن نه شرقي و نه غربي بوده و هرگاه تلاش كرده با فشارهاي اقتصادي ايران را از حق مسلم هسته‌اي محروم و اين كشور را به غني‌سازي صفر وادار كند، با دو برابر شدن تعداد سانتريفيوژهاي ايران روبه رو شده است. با وجود اين تاريخ غيرقابل انكار محمدجواد ظريف به رسانه امريكايي سي‌ان‌ان مي‌گويد كه ايالات متحده هنوز اين نكته را نياموخته كه تحريم‌ها توانايي تغيير فضاي سياسي ايران را ندارند.
در اين زمينه، خبرنگار سي‌ان‌ان از وزير خارجه ايران پرسيد: اگر شما احساس مي‌كرديد كه امريكا به تحريم‌ها اعتياد دارد، چرا توافق را ادامه داديد؟ ظريف در پاسخ گفت: اين شايد يكي از اشتباهات بوده است اما مشكل اينجا بود كه احساس ما اين بود ايالات متحده ياد گرفته كه دست‌كم در مورد ايران، تحريم‌ها با وجود ايجاد مشقت‌هاي اقتصادي، نتايج سياسي مدنظر آنها را به بار نمي‌آورند و من فكر مي‌كردم كه امريكايي‌ها اين درس را ياد گرفته‌اند. متاسفانه، اشتباه مي‌كردم.
در بخش‌هاي ديگري از اين مصاحبه، وزير خارجه كشورمان از اينكه هنوز تفكر دهه ۱۹۵۰ در امريكا حاكم است، انتقاد كرد و افزود: فكر مي‌كنم دولت امريكا هنوز معتقد است دارد با دولتي كه بعد از كودتاي سال ۱۹۵۳ در ايران مستقر كرد، كار مي‌كند. همان‌طور كه (در ضرب‌المثل‌ها) مي‌گويند، بايد چشم‌شان را باز كنند و ببينيد دور و برشان چه خبر است.
تجديدنظر در توافق ممكن نيست
ديدارهاي دوجانبه وزراي خارجه ايران و امريكا كه در ماه‌هاي پاياني حصول برجام به يك امر عادي تبديل شده بود از 19 ماه پيش متوقف شده و بسياري از منابع مي‌گويند كه ايران و امريكا در دوره ترامپ هيچ گونه مذاكره مستقيمي نداشته‌اند. با اين وجود دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا در ژست‌هايي ديپلماتيك ادعا مي‌كند كه خواهان گفت‌وگوي مستقيم با مقام‌هاي ايران است اما محمدجواد ظريف در بخش‌هاي قابل توجهي از مصاحبه با سي‌ان‌ان احتمال گفت‌وگو با دولت ترامپ در آينده را رد مي‌كند. ايران بارها در يك ماه گذشته تاكيد كرده كه خروج امريكا از توافقي رسمي با ايران تمام پل‌هاي پشت سر را خراب كرده و اگر امريكا مايل به مذاكره با ايران است بايد ابتدا به توافق هسته‌اي با ايران بازگردد. محمدجواد ظريف در زمره مقام‌هاي سياسي است كه اعتقاد دارد اروپا توان خود را در قبال امريكا دست‌كم مي‌گيرد و مي‌تواند از ابزارهاي بسياري براي تحت فشار قرار دادن واشنگتن استفاده كند. وي در گفت‌وگو با سي‌ان‌ان نيز تاكيد مي‌كند كه فشار از جانب متحدان اروپايي مي‌تواند ترامپ را مجاب كند تفكرش را تغيير دهد. درحالي كه برجام به يكي از نقطه‌هاي افتراق اروپا و امريكا تبديل شده است، وزير خارجه ايران در گفت‌وگو با يك رسانه امريكايي، امريكا را به زورگويي به اروپا متهم مي‌كند. دونالد ترامپ مي‌گويد از توافق هسته‌اي با ايران خارج شده تا توافق بهتر و جامع‌تري را امضا كند كه محدوديت‌هاي بيشتري را بر برنامه هسته‌اي ايران اعمال كند. با اين وجود راه از جانب تهران براي هرگونه مذاكره مجدد درباره برجام مسدود است و ظريف نيز در اين باره به سي‌ان‌ان مي‌گويد: ما نمي‌خواهيم در توافق هسته‌اي تجديد نظر كنيم. مي‌خواهيم ايالات متحده توافق هسته‌اي را اجرا كند. امروز، نزديك‌ترين متحدان امريكا در برابر اين تحريم‌ها مقاومت مي‌كنند.
ترامپ ثابت كند قابل اتكا است
رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان در پاسخ به سوالي درباره اينكه آيا ديدار رو در رو با ترامپ مي‌تواند منفعتي براي «حسن روحاني»، رييس‌جمهور ايران داشته باشد، گفت: وقتي كه پيشرفت‌هاي عظيمي كه قبلا كرده‌‌ايم دور ريخته شوند، خير. [توافق قبلي] براي ما سنگ محكي بود كه ببينيم مي‌توانيم به ايالات متحده اعتماد كنيم يا خير.
وزير خارجه ايران در جواب اين سوال كه آيا اصلا احتمال رسيدن به توافقي دوام‌پذير با نويسنده كتاب «هنر معامله» (ترامپ) وجود دارد، گفت: به رييس‌جمهور ترامپ بستگي دارد - اينكه آيا مي‌خواهد كاري كند كه ما باور كنيم شريكي قابل اتكا است يا خير. اگر الان ما با او وقت بگذاريم و توافق ديگري را امضا كنيم، چقدر ديگر دوام دارد؟ تا پايان دولت خودش؟ يا تا زمان خروج از جايي كه پاي توافق را امضا مي‌كند؟
گفت‌وگو با وزير خارجه امريكا براي من اعتبار نبود
بازگشت تحريم‌هاي فرامرزي امريكا هم فضاي داخلي ايران را ملتهب و نگران كرده و هم شركاي اقتصادي و مشتري‌هاي نفتي ايران را بر سر دو راهي قرار داده است. محمدجواد ظريف در پاسخ به سوال سي‌ان‌ان درباره اين تحريم‌ها گفت: تحريم‌هاي امريكا هميشه [به ما] صدمه زده‌اند. اما كساني كه تحريم‌ها به آن صدمه مي‌زند، مردمي هستند كه مي‌خواهند دارو بخرند يا مردمي كه مي‌خواهند غذا بخرند. دگرگوني‌هاي اقتصادي كه الان در ايران مي‌بينيد، به دليل تدابيري است كه بايد برداشته مي‌شدند تا براي آن روزها آماده باشيم، بنابراين، ما براي بدترين حالت‌ها آماده‌ايم.
سي‌ان‌ان در بخش‌هاي پاياني گزارش خود از اين گفت‌وگو مي‌نويسد: در عالم پيچيده سياست در ايران كه محافظه‌كارها و اصلاح‌طلب‌ها همواره در رقابت با هم بوده‌اند، تصميم حسن روحاني و محمدجواد ظريف براي پيشبرد توافق هسته‌اي، هرگونه آينده سياسي آنها را كه ايده ديپلماسي فعال با غرب را هم در خود جا داده، تهديد كرده است. محمدجواد ظريف در اين باره مي‌گويد: ما وقت زيادي صرف كرديم. انجام اين كار براي دولت ايران و شخص من و رييس‌جمهور روحاني تصميم سياسي آساني نبود. ممكن است گذراندن چند ساعت با وزير خارجه امريكا براي برخي از وزراي خارجه اعتبار باشد، اما در ايران مطمئنا اين اعتبار نمي‌آورد. اما كار ديپلمات‌ها همين است. بخشي از دستمزد ما به خاطر همين است كه براي پيشبرد منافع ملي متحمل ضربه‌هاي شخصي شويم... كارمان همين است.
سایر اخبار این روزنامه
تندروها به كجا وصلند؟
«سنا» در حصر بانك مركزي
۱۲۰ متهم مفاسد اقتصادي در بازداشت‌هستند
سياست امريكا جنگ‌افروزي و كشتار مسلمانان به دست يكديگر است
جاده هنوز يوزها را تهديد مي‌كند
انگليسي‌بازي تيم اميد
همچون كرگدن ...
امريكا از شكست عبرت نمي‌گيرد
حوزه جاي خشونت نيست
كاهش محدوديت محصورين
فساد عليه ثبات سياسي
به سوي عمل‌گرايي در عراق
سكوت در مقابل دور زدن تحريم
در گريز از شعار
