روزنامه جهان صنعت
1396/01/23
پوپولیست‌ها در کمین انتخابات ایران
محمد هدایتی - سیاست انتخاباتی معاصر در کنار تمام سویه‌های رهایی‌بخش آن، واجد جنبه‌های پوپولیستی به معنای عام نیز هست. در کارزاری انتخاباتی، بیش و پیش از هر چیز باید بر رای‌دهندگان تاثیر گذاشت. از این‌رو پای انواع تکنیک و استراتژی تاثیرگذاری پیش کشیده میشود. اما پوپولیسم به مثابه یک ایدئولوژی را می‌توان محصول نوعی بحران در سیاست دانست؛ بحرانی هرچند شاید موقتی در سازوکارهایی که کفایت و کارآمدی‌شان را از دست داده‌اند. پوپولیست‌ها از این شرایط بحرانی بهترین استفاده را می‌برند. از نظمی جدید در انداختن سخن می‌گویند و فراروی از مناسبات موجود.در ایران پوپولیسم با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد در سال 1384 وارد گفتمان سیاسی شد. با الصاق چنین صفتی به او و دولتش، بحث‌های بسیاری درباره چیستی پوپولیسم درگرفت. با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری و تحرک مجدد این گروه، از خواست قدرت‌گیری مجدد آنها صحبت میشود. پرسش این است که این پوپولیست‌ها از طریق چه مکانیسم‌هایی به مسخ عرصه سیاسی می‌پردازند و چه موضعی درباره سیاست و فعالیت سیاسی دارند؟
ادبیات گسترده‌ای درباره پوپولیسم وجود دارد. در این نوشتار بر دو ویژگی بسیار کلیدی که در پوپولیست‌های ایرانی هم دیده میشود تمرکز میشود؛ یکی دشمنی پوپولیست‌ها با نظام‌های سیاسی مبتنی بر نمایندگی است. آنها اگرچه برای قدرت‌گیری چاره‌ای جز توسل به سازوکارهای انتخاباتی ندارند اما شکل نهادی سیاست را اساسا دست و پا گیر و حتی کثیف و ملزومات نظام نمایندگی مثل احزاب و پارلمان را زائد می‌دانند و طرفدار نوعی صراحت در بیان اندیشه‌های خود هستند. چنین ویژگی را می‌توان در کار پوپولیست‌های ایرانی ردیابی کرد. آنها از نوعی فراحزبی بودن سخن می‌گویند، خاستگاه سیاسی مشخصی ندارند، به کرات اهمیت مجلس را زیر سوال می‌برند و التزام چندانی به قواعد نهادینه‌شده سیاست ندارند. این ویژگی حتی در رفتارها و گفتار آنها خود را نشان می‌دهد. دیگر اینکه پوپولیست‌ها وابستگی چندانی به ارزش‌های بنیادین ندارند اگرچه گاهی از آنها دم می‌زنند یعنی ارزش‌های مشخصی راهنمای آنها برای فعالیت سیاسی نیست. نتیجه این میشود که به فراخور منافع و موقعیت‌ها، رنگ عوض می‌کنند. ایده‌های مختلف و گاه متناقضی را طرح می‌کنند. یک روز از ارزش‌های اسلامی سخن می‌گویند و روزی دیگر از بی‌اهمیتی حجاب می‌گویند، از استکبارستیزی صحبت می‌کنند و در عین حال برای روابط با قدرت‌های جهانی دست و پا می‌زنند. یک روز به اصولگرایان نزدیک می‌شوند و روز دیگر خواهان ارتباط و ائتلاف با اصلاح‌طلبان هستند. معلوم نیست راست هستند یا چپ، در واقع به عبارتی از پرنسیب سیاسی بی‌بهره هستند. این ویژگی‌ها سبب شده اساسا فاقد طرح و برنامه‌ای کلی برای سیاست‌ورزی و مملکت‌داری باشند. دائم از «مردم» سخن می‌گویند و حتی آنها را علیه سیاست مستقر می‌شورانند و در این راه خود را نماینده مردم در کارزار با نظم مدیریتی تاکنون مستقر می‌دانند.
حضور پوپولیست‌ها را اگرچه موقتی ارزیابی کرده‌اند اما اتفاقات چند سال اخیر در سیاست، تقریبا در سراسر جهان، فرصت عرض اندام آنها را افزون کرده است. با بحرانی که در سیاست حزبی ایجاد شده است، اینکه احزاب گوناگون روزبه‌روز بیشتر شبیه هم شده‌اند و اینکه جایگزینی احزاب به جای یکدیگر عملا تاثیر معناداری در وضعیت ایجاد نکرده است، فرصت برای پوپولیست‌ها فراهم شده تا از چنین بحرانی استفاده کنند. شعارهایی فراتر از ظرفیت موجود سر دهند و بر رای‌دهندگان تاثیر بگذارند. از این‌رو خطر آنها شاید بیش از پیش باشد. در همه جای دنیا.
hedayati.mohammad@yahoo.com
سایر اخبار این روزنامه
وارداتی باید متوقف شود که کارخانه داخلی و تولید را تعطیل می‌کند
پرداخت سپرده های بالای ۵۰۰ میلیون تومان
آن‌که میخواست یک‌شبه مشکلات را حل‌کند روحانی نبود
زمان ثبت‌نام جدید سهام عدالت
فشار به مسکو برای عدم حمایت از اسد
بررسی سیاست‌های دولت در حوزه مسکن درسال 95؛
معاون میراث فرهنگی مطرح کرد؛
عضو انجمن روانشناسی ایران:
روز ملی ثبت‌نام انتخابات!
دست و دلبازی در پرداخت تسهیلات
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت تهران تاکید کرد؛
رییس اتحادیه پوشاک در مورد واردات اجناس قاچاق هشدار داد؛
تخصص، حلقه گمشده مدیریت شهری
سودای ریاست‌جمهوری در سر شهروندان عادی در روز نخست نام نویسی؛
هفته چهارم لیگ قهرمانان آسیا؛
شایستگان بالقوه ریاست‌جمهوری؟
پوپولیست‌ها در کمین انتخابات ایران
