روزنامه ایران
1397/05/29
شفافیت رأی در پارلمان
رأی نمایندگان به موضوعات مختلف چه رنگی است؟ در مصوبات و تصمیمات حساس مجلس هر نماینده چه رأیی داده است؟ اگر فهرست آرای نمایندگان به موضوعات مختلف، منتشر می‌شد آیا در نظر رأی دهندگان نسبت به آن نماینده تأثیر می‌گذاشت؟ امروز در مجلس یک فوریت طرحی بررسی خواهد شد که قرار است همین موضوعات را روشن کند؛ طرح الحاق دو تبصره به ماده 119 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس. طرحی که تهیه‌کنندگانش آن را طرح «شفافیت رأی نمایندگان» می‌خوانند. آذرماه سال گذشته این طرح را 38 نماینده تقدیم هیأت رئیسه کرده بودند. نمایندگانی که در رأس آنها محمدجواد فتحی، طراح این طرح بود که اعتقاد دارد: «مسئولیت نمایندگی بدون شفاف بودن رأی برای موکلان معنا نمی‌دهد.»
طرح شفافیت رأی نمایندگان قرار است 2 تبصره را به ماده 119 آیین‌نامه داخلی مجلس الحاق کند. ماده 119 این آیین‌نامه می‌گوید: «مصوبات مجلس در جلسه رسمی و با رأی موافق اکثریت مطلق حاضران که بیش از نصف نمایندگان حاضر است، معتبراست مگر در مواردی که در قانون اساسی یا این آیین‌نامه نصاب دیگری تعیین شده باشد.» تبصره اول طرحی که قرار است امروز رأی‌گیری بر سر فوریت آن انجام شود می‌گوید که باید آرای نمایندگان در کلیه مواردی که به موجب این ماده رأی‌گیری میشود، جهت اطلاع مردم منتشر شوند. تبصره دوم هم اجازه می‌دهد که با تقاضای 15 نماینده و با رأی اکثریت مجلس، در «مواردی استثنایی» رأی‌گیری مجلس مخفی باشد. با وجود این یک فوریت طرح طراحی شده توسط نماینده تهران در حالی امروز به رأی گذاشته میشود که تنها دو روز قبل از آن، طرحی مشابه توسط نمایندگانی که عموماً از جریان اصولگرای مجلس بودند تهیه و تقدیم مجلس شده است، بی آنکه ضرورت ارائه این طرح موازی و مشابه توضیح داده شده باشد. این همان طرحی بود که دیروز به اشتباه در فضای مجازی دست به دست می‌شد، اما هنوز توسط هیأت رئیسه مجلس اعلام وصول نشده است.
دی‌ماه سال 95، در جریان بررسی لایحه ششم توسعه علی لاریجانی در صحن مجلس از آماری سخن گفت که بر اساس آن به طور متوسط 50 نفر از نمایندگانی که در صحن مجلس حضور داشتند در رأی‌گیری شرکت نمی‌کردند. این اتفاقی تکراری در تمام جلسات و تمام ادوار اخیر مجلس است؛ اما هیچ‌گاه برای عموم مردم مشخص نمی‌شود آن نمایندگانی که در صحن مجلس هم حضور دارند اما رأی نمی‌دهند، چه کسانی هستند؟ همانطور که آرای ممتنع نمایندگان به مسائلی که ساعت‌ها مورد بحث بوده هم در سال‌های اخیر محل ایراد جدی قرار گرفته بود. این همه در کنار اهمیتی است که خود آرای مثبت و منفی به دستور کارهای مختلف مجلس دارند. محمدجواد فتحی اعتقاد دارد عدم شرکت در رأی‌گیری و همین طور دادن رأی ممتنع نه در شأن مجلس است و نه در شان رأیی که مردم با آن نمایندگان خود را برگزیده‌اند. او همچنین اعتقاد دارد که در مورد آرای مثبت و منفی هم شفافیت رأی نمایندگان باعث مسئولیت‌پذیری آنها در قبال تصمیماتشان میشود. نماینده تهران در توضیح دیدگاه خود به «ایران» می‌گوید: «شفاف شدن رأی باعث میشود نماینده قبل از تصمیم‌گیری در باب موضوعات مختلف مطالعه و جست‌وجو کند تا بتواند رأیی بدهد که بعداً توان دفاع کردن از آن را داشته باشد.» فتحی معتقد است که در موارد زیادی رأی نمایندگان به دلیل اینکه شفاف نیست و باعث پاسخگویی آنها در قبال آن نمی‌شود، با مبنا و زمینه‌های سست و گاه غیرقابل دفاع داده میشود و خروجی این وضعیت هم قوانینی نه چندان کارآمد است که کسی مسئولیت آن را برعهده نمی‌گیرد. این عضو کمیسیون حقوقی برای مثال از قوانین ناظر به موضوع مؤسسات مالی یاد می‌کند که مشکلات بسیار زیادی برای کشور ایجاد کردند و در ادوار قبلی توسط مجلس به تصویب رسیده بودند، اما اکنون کسی نمی‌داند که نمایندگان و چهر‌های ذی‌نفوذ آن دوره چه تصمیمی در این خصوص گرفته بودند که اکنون به این نتایج زیانبار ختم شده است. او همینطور معتقد است برای دادن حق انتخاب آگاهانه‌تر به مردم، ایجاد زمینه برای شفاف شدن فعالیت نمایندگان یک اقدام واجب است و شفاف شدن رأی آنها در این زمینه می‌تواند اولین قدم باشد.
طرح مشابهی که دیروز توسط نمایندگان اصولگرا ارائه شد، الحاق یک تبصره به ماده 123 آیین‌نامه داخلی مجلس را هدف قرار داده که بر اساس آن هیأت رئیسه موظف میشود رأی نمایندگان را در پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس منتشر کند. این طرح هر چند مشابه طرحی است که قرار است امروز به رأی گذاشته شود اما می‌تواند این امیدواری را هم ایجاد کند که بحث شفافیت رأی نمایندگان در مجلس، در هر دو طیف سیاسی حامیانی جدی دارد و این یعنی زمینه رأی‌آوری طرح مذکور. حسینعلی حاجی دلیگانی، طراح این طرح به سایت «الف» گفته است: «یکی از بهترین معیارهای ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند درخصوص طرح و لوایح مختلف در مجلس نمایندگان آنها چه نظراتی داشتند.»
با همه این احوال اما می‌توان گفت هنوز آنقدر زمینه‌های قوی برای رأی ندادن برخی از نمایندگان به این طرح وجود دارد که بر زمین ماندن رؤیای شفاف شدن رأی آنها، چندان هم غیرقابل تصور نیست. به طور مثال بسیاری از نمایندگان نگران هستند که شفاف شدن رأی آنها در بررسی صلاحیتشان توسط شورای نگهبان تأثیر بگذارد. موضوعی که در لابی‌های مجلس زیاد شنیده میشود اما کمتر کسی حاضر است رسماً درباره آن سخن بگوید. فتحی این دغدغه را یک موضوع انحرافی می‌داند و می‌گوید: «اگر واقعاً نماینده‌ای اینقدر جسارت ندارد که آنچه را که مصالح ملی می‌داند مورد تأکید قرار دهد، فقط برای اینکه از رأی شورای نگهبان می‌ترسد، واقعاً باید گفت وای به حال او و کشور. چنین کسی اشتباهی به مجلس آمده است.» حالا امروز باید دید آیا این استنباط فتحی و همفکرانش از مسئولیت‌پذیری نمایندگان طرفدار بیشتری در مجلس دارد یا استدلال مخالفان آنها.
سایر اخبار این روزنامه
انتصاب رئیس جدید سازمان تبلیغات اسلامی از سوی رهبر معظم انقلاب
قصد رئیس‌جمهور شدن ندارم
جلوگیری از انزوای اقتصادی نیازمند اجماع و عمل
«ایران جوان» ضمیمه امروز
شفافیت رأی در پارلمان
شروع طلایی کاروان ایران در بازی‌های آسیایی
پیگیری همنشینی بزرگان
استیضاح یک وزیر دیگر
اختلافات بالاگرفت فرهاد رهبر عزل شد
آزاد سازی بخش عظیمی از سواحل خزر تا سال آینده
باخت اقتصاد ملی به تولیدکننده نماها
تناسب قدرت و مسئولیت
تأمل حقوقی درباره تجمع طلاب
سخنی با همراهان همیشگی روزنامه
سلام ایران
دفاع روحانی از عملکرد وزیر اقتصاد
پیام توئیتری ظریف به مناسبت سالگرد کودتای 28 مرداد
