بحران تصمیم

وقتی ترامپ از برجام خارج شد، حسن روحانی در بیان مواضع ایران گفت که اروپایی‌ها تنها چند هفته فرصت دارند تصمیم خود را درخصوص تامین منافع ایران در برجام و در ایام خروج ایالات متحده از این توافق بگیرند، وگرنه ایران تصمیم جدیدی در این زمینه اتخاذ خواهد کرد. حالا از زمان تعیین‌شده از سوی رئیس‌جمهور دقیقا 70 روز می‌گذرد و همچنان خبری از اقدامات عملی اروپایی‌ها نیست. اگرچه محمدجواد ظریف پس از اولین نشست مشترک با اروپایی‌ها در اواسط تیرماه ابراز امیدواری کرده بود که مذاکرات ایران با اروپایی‌ها نتیجه‌بخش باشد و بتواند منافع ایران از برجام را تامین کند، اما روز گذشته و پس از گذشت یک ماه و نیم از دریافت بسته پیشنهادی و آغاز رسمی مذاکرات، اعلام کرد که اروپایی‌ها در همین بازه زمانی تنها به بیان مواضع اکتفا کرده‌اند و هیچ اقدام عملی متناسب با خواسته‌های ایران برای حفظ برجام انجام نداده‌اند. محمدجواد ظریف در این‌باره گفته است: «اروپایی‌ها برخی اقدامات عملی از جمله اجرایی کردن مقررات مسدود‌کننده و مجوز بانک سرمایه‌گذاری اروپا را انجام داده‌اند. از نگاه ما این اقدامات بیش از آنکه اقدام عملیاتی باشد، اعلام موضع است. هرچند آنها حرکت رو به جلو داشته‌اند، اما اعتقاد ما این است که اروپا هنوز برای هزینه کردن آماده نشده است.» این اظهارات در حالی صورت می‌گیرد که حسن روحانی در گفت‌وگوی تلویزیونی اخیر خود با مردم گفته بود: «به نظر من از نظر سیاسی اروپایی‌ها سنگ تمام گذاشتند؛ یعنی موضع‌گیری کردند، حرف زدند، مقررات وضع کردند و به صراحت کار آمریکا را غیرقابل قبول دانستند. نه‌تنها آنها مابقی جهان هم به این صورت است. ولی در مقام عمل باید برنامه‌ریزی کنند که چگونه می‌خواهند جبران کنند.» بنابراین مشخص است که در طول یکی دو ماه گذشته هیچ پیشرفتی در مذاکرات ایران با اروپا ایجاد نشده است، چراکه اگر ایجاد شده بود، حسن روحانی و محمدجواد ظریف متفق‌القول از بدعهدی اروپایی‌ها سخن نمی‌گفتند. اینها همه در شرایطی است که پس از حضور عباس عراقچی در صحن علنی مجلس از قول وی بیان شد که اروپا نتیجه‌بخش بودن مذاکرات را منوط به تصویب مطالبات گروه ویژه اقدام مالی از ایران کرده است و اگر چهار لایحه درخواستی دولت برای تامین نظر FATF در مجلس تصویب نشود، اروپایی‌ها هم نخواهند توانست به خواسته‌های ایران پاسخ مثبت دهند و خروج آمریکا از برجام را بی‌تاثیر کنند؛ اتفاقی که البته در مجلس شورای اسلامی به مسکوت ماندن دوماهه لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم منجر شد و این روزها دو ماه تعیین‌شده از سوی مجلس هم به پایان رسیده و کمیسیون امنیت ملی مجبور شده بررسی این لایحه را در دستور کار خود قرار دهد. از طرفی یکی دیگر از لوایح چهارگانه دولت نیز که تحت عنوان لایحه اصلاح قانون پولشویی در مجلس بررسی شده بود، از سوی شورای نگهبان مغایر شرع و قانون اساسی تشخیص داده شده و به مجلس عودت داده شده است. عدم توفیق دولت در راضی کردن مجلس البته در نگاه کارشناسان تایید‌کننده این نکته است که بحران تصمیم در دولت دوازدهم وجود دارد؛ از طرفی ایده‌ای برای رفع مشکل بازارهای همچنان ملتهب اقتصادی ندارد و از طرفی نمی‌داند با اروپا چه کند و از این رو هم خود در شرایط خاص قرار گرفته و هم به ابهام شرایط کشور و مردم دامن زده است. از همین رو «فرهیختگان» در گفت‌وگو با کارشناسان و نمایندگان مجلس شرایط امروز دولت را مورد بررسی قرار داده است.