تخریب‌ها، مانع حضور افراد صلاحیت‌دار

در جوامعی که در آن سازوکارهای متعارف فعالیت‌های سیاسی ضعیف است، اجزای آن جامعه وارد یک تزاحم جدی می‌شوند. به عنوان مثال می‌توان از شکل‌گیری احزاب جاافتاده، به رسمیت شناخته شدن مطبوعات و به رسمیت شناختن آزادی بیان با تمام لوازم حقوقی‌اش نام برد. آزادی بیان از آن حیث که چارچوب‌های حقوقی‌اش مانند تفکیک جرم سیاسی از دیگر جرایم است که جرم سیاسی نیازمند هیات منصفه و برخوردهای حقوقی فارغ از جناح‌های سیاسی است، باید به رسمیت شناخته شود. در نتیجه یک نظام حقوقی خارج از حب و بغض‌های سیاسی در تعیین حدود و مجازات‌ها باید بتواند مستقل از فشارهای بیرونی تصمیم بگیرد. در عرصه سیاسی هنگام رخ دادن مشکل هزینه‌ای برای افراد به وجود می‌آید. فردی در رابطه با دیگری دروغی را مطرح می‌کند یا از لحاظ شخصیتی در موقعیتی قرار می‌گیرد که افراد کمتر آن جسارت را دارند تا در آن موقعیت قرار گیرند اما بعد به یک هنجار تبدیل می‌شود که نسبت به فردی اتهامی بزنند یا دروغی بگویند یا از واژگانی استفاده کنند که آن واژگان متعارف نیست و به حریم شخصی افراد آسیب می‌زند. زیرساخت‌هایی که از آنها نام برده شد، جزو لوازم زیست سیاسی است یعنی باعث افزایش ضریب امنیت فعالیت سیاسی و باعث ایجاد احساس اطمینان می‌شود. به این معنا که می‌توان در جامعه وارد گفت‌وگو، فعالیت و کنش سیاسی شد چرا که بر آن، حریم‌های روشن حقوقی و اخلاقی حاکم است. با این حال در مواردی بخشی از زیرساخت‌ها کامل شده و بخش دیگر به شکل ناقص مهیا شده است. یعنی برخوردهای حقوقی بسیار ناقص وجود دارد و حب و بغض‌ها در آن نقش دارند. برخی افراد در صورت انجام خطا و شکستن حریمی به دلیل همسو بودن با جریانی از امنیت بیشتری برخوردار هستند اما اگر کسی دارای چنین حریمی نباشد، باید هزینه‌های بیشتری بپردازند. بحث جرم سیاسی و هیات منصفه همچنان با مشکلاتی رو‌به‌روست و معمولا در جوامع دیگر افرادی که وارد عرصه سیاست می‌شوند به تدریج به یک کنشگر حرفه‌ای سیاسی تبدیل می‌شوند. به دلیل نارسایی‌هایی که در آن زیرساخت‌ها وجود دارد متاسفانه در کشور کنشگر حرفه‌ای سیاسی نداریم و اگر هم وجود داشته باشد، انگشت شمارند. با توجه به ضعف در احزاب و تشکل‌های صنفی ممکن است شخصی بدون تعلیم و آموزش لازم برای فعالیت سیاسی در موقعیتی قرار گیرد که فرآیندها و مناسبات حقوقی و اخلاقی را کمتر لحاظ کند. از سوی دیگر فعالان سیاسی باید علاوه بر رعایت قانون، با توجه به اعتقادات مذهبی جامعه نیز عمل کنند. به طور مثال حدیثی از پیامبر اکرم(ص) وجود دارد که حرمت حيثيت و آبروي مؤمن همانند حرمت جان و مال اوست و تاکیدات ویژه‌ای در قرآن آمده که مفهومش اینگونه است: نسبت به آن چیزی که علم ندارید بی‌مهابا ابراز وجود نکنید. این موضوعات توصیه‌های دینی است اما متاسفانه به دلیل ضعف در زیرساخت‌ها طبیعتا با مشکلاتی در این زمینه رو‌به‌رو هستیم و هر از گاهی یک فعال سیاسی غیر از زمان‌هایی که از قانون تعدی می‌کند هم باید نگران باشد که هر روز ممکن است به خاطر منافع کسی یا جریانی موقعیت خود را ناامن ببیند. همانطور که آقای پزشکیان مطرح کردند، بی‌اخلاقی‌ها از زمان آقای محمود احمدی‌نژاد تشدید شد. به یاد داریم که در آن دوره هشت ساله چگونه نسبت به افراد قضاوت می‌شد، در زمان انتخابات شاهد بودیم که از مسائل شخصی افراد سوءاستفاده می‌شد و یا برای آسیب زدن به هویت سیاسی افراد از واژه‌ها و ادبیاتی استفاده می‌شد که در فرهنگ سیاسی جایی نداشتند و در عرصه سیاست واژگان مخربی بودند. برای رفع این رویه ناصحیح، باید هم نظام حقوقی، جامعه سیاسی و احزاب را تقویت کرد و هم مطبوعات و افرادی را که در جامعه نقش مرجعیت دارند، به این موضوع توجه داشته باشند و بدانند که این نوع تخریب‌ها حاصلی جز آسیب رساندن به تمام جامعه نداشته و اگر ادامه داشته باشد، بسیاری از چهره‌هایی که صلاحیت حضور در عرصه سیاسی را دارند، به دلیل آنکه آسیب در این حوزه زیاد می‌شود، از حضور چشم‌پوشی می‌کنند و در نتیجه به جامعه ضرری سنگین‌تر وارد می‌شود که افرادی در عرصه سیاست‌ورزی فعال می‌شوند که اهلیت و بضاعت‌های لازم را ندارند.
* فعال سیاسی اصلاح‌طلب