ورود دلارهای خانگی به بازار

گروه اقتصادی- بالاخره بعد از گذشت حدود یک هفته، قیمت ارز روی تابلوی صرافی‌ها نشست و معاملات ارزی در خیابان فردوسی جان تازه‌ای گرفت؛ ارزهای پنهان شده در پستوهای خانگی در حال سر برآوردن هستند و کشش بازار به سمت قیمت‌های کمتر، ارزهایی را که مدت‌ها در خانه‌ها پنهان مانده بود به سمت صرافی‌ها کشانده است.
بازار خیابان‌های فردوسی و چهارراه استانبول این روزها حال و هوای دیگری دارد. آنهایی که تا پیش از این به هر دری می‌زدند تا ریال‌هایشان را به دلار تبدیل کنند و پس‌اندازهای ارزی‌شان را برای روز مبادا نگه دارند، این روزها و به دنبال کاهش قیمت‌های محسوس ارز و طلای بازار، همگی فروشنده شده‌اند. هجوم این میزان ارز به بازار به دنبال نگرانی مردم از کاهش بیشتر قیمت‌ها در بازار است.
ورود صرافی‌ها به بازار
تقریبا از یک هفته پیش که از بسته ارزی بانک مرکزی رونمایی شد، خبر آغاز به کار دوباره صرافی‌ها بر صدر اخبار رسانه‌ها نشست. پس از آن بود که سیل دستورالعمل‌های ارزی بانک مرکزی برای ازسرگیری فعالیت صرافی‌ها به آنها ابلاغ شد و قرار بر این شد که از این پس آنها کارشان را بر اساس این دستورالعمل‌ها ترتیب اثر بدهند.


اما با وجود گذشت تقریبا یک هفته از ابلاغ این دستورالعمل‌ها، بیشتر صرافی‌ها از فعالیت مجددشان در بازار سر باز می‌زنند و ترجیح می‌دهند منتظر خبرهای جدیدی از سوی دولت باشند. تا پیش از این هم بیشتر این صرافی‌ها از هرگونه عملیات ارزی سر باز می‌زدند و در مقابل تقاضاهای بازار با گفتن جمله ارز نداریم سر و ته قضیه را هم می‌آوردند.
تابلوی خرید و فروش ارز نداریم هم که تقریبا جزء ثابت همه صرافی‌ها بوده و هنوز هم هست؛ صرافی‌هایی که حاضر به برداشتن این تابلو بر سر در مغازه‌هایشان نیستند. با این وجود از روز گذشته بازار مقداری رونق گرفت. تعدادی از صرافی‌ها اقدام به نصب تابلوی دستورالعمل‌های بانک مرکزی کردند و آماده ازسرگیری فعالیت‌های ارزی شدند.
از این رو صف‌های ارزی پشت در صرافی‌ها بار دیگر نبض بازار را به شماره انداخته و مردم یکی پس از دیگری با در دست داشتن مدرک برای دریافت ارزهای مورد نیازشان وارد صرافی‌ها می‌شدند.
640 صرافی مجاز
اما در میانه بازار می‌توان صرافی‌هایی را دید که از سوی دولت منع کار و از لیست صرافی‌های مجاز بانک مرکزی خارج شده‌اند. آن‌گونه که بانک مرکزی اعلام کرده، ۶۴۰ صرافی در آخرین به‌روزرسانی اسامی صرافی‌ها، مجاز به فعالیت اعلام شده‌اند که نسبت به اسفند سال گذشته ۲۲ مورد افزایش داشته است. تا پیش از این و در ابتدای سال ۹۶ تعداد صرافی‌های مجاز ۴۱۹ مورد و در ابتدای سال ۹۵ این تعداد ۳۹۶ مورد بوده است که نشان از روند رو به رشد تاسیس صرافی‌ها دارد.
بر اساس رصدهای بانک مرکزی، از ابتدای امسال بیش از ۱۰۰ صرافی غیرمجاز توسط نیروی انتظامی پلمپ شد. همچنین همزمان با اجرای بسته جدید ارزی، جلوگیری از فعالیت صرافی‌های غیرمجاز نیز تشدید شده به‌طوری که در همان روز آغاز اجرای بسته، تعدادی از صرافی‌های غیرمجاز پلمب شدند.
آن‌طور که در بخشنامه جدید بانک مرکزی به صرافی‌ها آمده است، خرید و فروش ارز صادراتی به صورت حواله‌های ارزی با نرخ بازار تنها از طریق سامانه نیما مجاز است. صرافی‌های مجاز معتبر هم باید حواله‌های ارزی خریداری شده از صادرکنندگان را در سامانه نیما یا به واسطه سایر صرافی‌های معتبر و بانک‌های عامل حداکثر ظرف سه روز کاری به فروش برسانند. همچنین بانک مرکزی نرخ فروش ارز صرافی‌های مجاز را حداکثر یک درصد بالای نرخ خرید سامانه نیما و سنا اعلام کرده است.
در قانون جدید ارزی، صرافی‌های مجاز می‌توانند حداکثر پنج درصد از حواله‌های ارزی خریداری شده را به ارز تبدیل کنند و به صورت اسکناس و تنها برای مصارف خدماتی به فروش رسانند که در این حالت کلیه هزینه‌های نقل‌وانتقالات و تبدیلات ارزی بر عهده مشتری خواهد بود.
حضور کمرنگ دلالان در بازار
اما بازار هنوز عاری از فعالیت‌های سوداگرانه نشده است؛دلالان هنوز هم عضو ثابت این بازار هستند و در گوشه و کنار خیابان در معاملات ارزی بازار سر می‌دوانند. هرچند به تازگی دلالان بازار مقداری از کاسبی‌شان افتاده‌اند و چندان رونقی در کسب‌وکارهای ارزی‌شان به چشم نمی‌خورد.
اما خبر تازه‌ای که دیروز به گوش رسید ارزهایی بود که در قالب ارزهای مسافرتی آن هم با نرخ بازار آزاد در اختیار متقاضیان قرار می‌گرفت.
تا پیش از این براساس اطلاعیه بانک مرکزی قرار بر این شد که ارزهای مسافرتی با یک درصد بالاتر از قیمت بازار ثانویه در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
ارز مسافرتی 10 هزار و 450 تومان
دیروز آنهایی که برای دریافت ارزهای مسافرتی وارد صف خرید ارز پشت در صرافی‌ها شدند، ارزهایشان را با دلارهای 10 هزار و 450 تومانی و یوروی 12 هزار تومانی دریافت کردند. در واکنش به نرخ‌هایی که برای ارزهای مسافرتی اعلام شد، خبرهایی از قیمت‌ هفت هزار و 400 تومانی در بازار ثانویه ارزی به گوش رسید؛ خبری که بر اساس آن ارزهای اعطایی به مسافران بسیار بالاتر از یک درصد اعلام شده از سوی بانک مرکزی است.
اما موضوع هرچه باشد واقعیت پذیرش قیمت 7400 تومانی در بازار ثانویه غیرممکن است؛ آن هم در حالتی که خود مقامات اعلام کرده بودند که نرخ‌های توافقی این بازار در کانال هشت هزار تومان کلید خورده است و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که این نرخ‌های توافقی به کمتر از هشت هزار تومان برسد.
دیروز هم رییس هیات عامل ایمیدرو اعلام کرد که 200 میلیون دلار از سوی
پتروشیمی ها به سامانه نیما تزریق شده است که می تواند باعث آرامش بازار شود.
با این حال حتی با وجود عرضه‌های گسترده ارز از سوی پتروشیمی‌ها که سردمدار عرضه‌کنندگان ارزی بازار ثانویه هستند، باز هم نمی‌توان ادعا کرد که نرخ این بازار به کمتر از هشت هزار تومان رسیده است.
با همه اینها هرچند آرامش روزهای گذشته بازار کمی عجیب به نظر می‌رسد و گویا همه منتظرند تا شوک جدیدی بازار را از این رو به آن رو کند، اما عده‌ای به شرایط این روزهای بازار خوش‌بین‌اند و معتقدند دولت به میزان کافی ارز در اختیار بازار قرار داده است.
توزیع ۱۱ میلیارد دلار دولتی
در همین رابطه نایب‌رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در پاسخ به این انتقاد که دلار چهار هزار و ۲۰۰ تومان به دست کسی نرسیده عنوان کرد که ۱۱ میلیارد دلار دولتی توزیع شده است.
هادی قوامی در خصوص نرخ‌گذاری دلار در بودجه سال ۹۸ گفت: پایان شهریور هر سال دستگاه‌های مختلف گزارشی از عملکرد خود به دولت ارائه می‌کنند تا مشخص شود عملکرد آنها چه نسبتی از سیاست‌های کلی را عملی کرده است. بر اساس این گزارش، سازمان برنامه‌وبودجه لایحه بودجه سنواتی را تنظیم می‌کند.
عضو هیات‌رییسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، ادامه داد: از این‌رو دولت در روز ۵ آذر هر سال نرخ دلار را برای سال آتی در لایحه بودجه سنواتی پیش‌بینی می‌کند، بنابراین پیش‌بینی نرخ دلار برعهده دولت است نه مجلس.
این نماینده مجلس دهم در این باره که پیش‌بینی دلار در بودجه سال ۹۷ اشتباه بود، بیان کرد: دولت در ابتدا نرخ ۳هزار و ۸۰۰ تومان را برای دلار در نظر گرفته بود که با توجه به التهاب بازار این نرخ به ۴ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش یافت.
وی در خصوص توزیع دلار دولتی در بین فعالان اقتصادی و گله آنها از نبود چنین ارزی، توضیح داد: دولت ۱۱ میلیارد دلار به نرخ ۴ هزار و ۲۰۰ تومان توزیع کرده است. قوامی با اشاره به نرخ دلار در سال آینده گفت: باید از دولت سوال کرد تعیین نرخ دلار کار دولت است نه مجلس؛ وظیفه پیش‌بینی، تهیه و تنظیم لایحه بودجه و مهم‌ترین، اساسی‌ترین و فنی‌ترین مرحله کار با دولت است و کار مجلس تنها بررسی و تصویب آن است.
آرامش در بازار ارز
سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس هم می‌گوید اقدام‌های دولت، مجلس و قوه قضاییه باعث شد در روز اجرای تحریم‌ها شاهد آرامش در بازار ارز باشیم.
محمدمهدی مفتح اظهار کرد: با خروج آمریکا از برجام و اعلام تحریم‌ها علیه ایران، اقداماتی از سوی دولت، مجلس و قوه قضاییه صورت گرفت که باعث شد در روز اجرای تحریم‌ها بازار ارز و سکه آرامش و افت قیمتی مناسبی نسبت به چند ماه گذشته را تجربه کند.
این نماینده مجلس گفت: سیاست دولت در بازار ثانویه رویه مناسبی است؛ اما انتظار می‌رود که اقتصاددانان و بانک مرکزی فضای بازار و اقتصادی کشور را رصد کنند تا اگر تنش و فشاری به بازار ارز وارد می‌شود به موقع برای آن چاره‌اندیشی شود تا نابسامانی اقتصادی را مجدد تجربه نکنیم.
به گفته عضو هیات‌رییسه کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، دولت و مجلس باید فعالانه وارد صحنه جنگ اقتصادی شوند تا مانند دوران جنگ تمام وقت برای بهبود امور اقدام کرد. 
اعتمادسازی با شوک ارزی به بازار
یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اما با بیان اینکه نمی‌توان شرایط ارزی را آرام آرام تغییر داد می‌گوید که برای اعتمادسازی نیازمند ایجاد شوک ارزی هستیم.
سیدحسن حسینی‌شاهرودی اظهار کرد: بسته‌ای که توسط بانک مرکزی به عنوان سیاست جدید ارزی اعلام شده بسته خوب و مناسبی است، اما کامل نیست و سیاست‌های اقتصادی را به صورت قطره‌چکانی به بازار ارز تزریق می‌کند.
وی گفت: ما در اوایل سال‌جاری شاهد یک شوک ارزی بودیم که کشور را با مشکل مواجه کرد اکنون هم در یک حرکت پدافندی یا مقابله‌ای نیازمند چنین اقدامی هستیم که باید به صورت جامع و کامل و یک بار انجام شود نه اینکه به شکل قطره‌‌چکانی به بازار تزریق شود.
این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه سیاست ارزی باید در حوزه بانکی، ارز و سکه به شکل یکباره اجرایی شود، تصریح کرد: صرافی‌ها باید بدون مانع امکان فعالیت داشته باشند، دلیل اینکه هنوز صرافی‌ها قیمت‌ها را اظهار نمی‌کنند این است که هنوز اعتمادسازی نشده؛ به هر حال چالشی در حوزه ارز وجود دارد و نوسانی از ۸ تا ۱۰ هزار تومان را شاهد هستیم در حالی که بازار کشش بیش از ۵ درصد افزایش یا کاهش را ندارد اما متاسفانه گاهی افزایش یا کاهش ۲۰ درصدی را شاهد هستیم که اعتماد مردم را سلب و اقتصاد را با چالش مواجه می‌کند.
نتایج مثبت در بازار ارز
نایب‌رییس کمیسیون عمران مجلس نیز با بیان اینکه سیاست‌های بانک مرکزی در جلوگیری از نوسانات ارزی مورد تایید است، گفت: برنامه‌های جدید اتخاذ شده مورد تایید نمایندگان است.سیدابوالفضل موسوی‌بیوکی با اشاره به اقدامات مثبت بانک مرکزی با مدیریت جدید در راستای ساماندهی وضعیت بازار، اظهار داشت: تمرکز رییس کل جدید بانک مرکزی بر کنترل نوسانات ارزی نتایج مثبتی در بازار داشته است.
وی با بیان اینکه در برنامه کوتاه‌مدت بانک مرکزی جلوگیری از نوسان ارزی و پس از آن کاهش نرخ آن دیده شده است، گفت: باید بدانیم که نوسان قیمتی در ارز تبعات بسیاری برای اقتصاد به همراه دارد که نمونه بارز آن کاهش ارزش پول ملی است. موسوی‌بیوکی با بیان اینکه سیاست‌های اتخاذ شده از سوی بانک مرکزی مورد تایید اکثر نمایندگان است، افزود: هماهنگی تیم اقتصادی دولت در راستای اجرایی شدن این سیاست‌های لازم است در غیر این صورت جزیره‌ای عمل کردن نتیجه‌ای نخواهد داشت.
با همه اینها شاید هنوز هم قضاوت درباره روند بازار زود باشد و شاید باید منتظر خبرها و واکنش‌ها جدیدی در بازار باشیم؛ آن هم در بازاری که هر روز به سمتی می‌رود و نمی‌توان حسابی روی قیمت‌های روزانه آن باز کرد.