روزنامه قانون
1397/05/21
چك‌هاي يكپارچه
یکی از ویژگی‌های مهم چک‌های صیادی اين است كه باعث کاهش چک‌های برگشتی خواهد شددر استفاده از چک‌های صیادی امکان استعلام از پیشینه فرد صادرکننده چک وجود دارد
برای چک‌های صیادی سه سطح ویژگی امنیتی تعریف شده است
با وجود اينكه استفاده از چك در معاملات دربسياري از كشورهاي دنيا امري منسوخ شده است و انجام معاملات به صورت الكترونيك جايگاه ويژه‌اي براي خود يافته اما در كشور ما هنوز چك به عنوان برگه‌اي معتبر و جايگزيني براي پول نقد استفاده مي‌شود و در معاملات تجاري و بازار رواج دارد. اما در سال‌هاي اخير به دليل ايجاد پيشرفت در نظام بانكي در كشور ضرورت ايجاد تغيير در سيستم چك و يكپارچهسازي آن نيز به شدت احساس مي‌شد. در همين راستا سال گذشته بود كه معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی از جزيیات طرح جدید جایگزینی چک‌های الکترونیکی خبر داد و گفت: چک‌های قدیمی تا اردیبهشت سال ۹۷، در شبکه بانکی پردازش و پذیرش می‌شوند. از پایان شهریور سال گذشته سامانه «صیاد» به منظور یکپارچه‌سازي نظام چک در كشور راه‌اندازی شد تا از اين طريق اصلاح رویه و روال صدور دسته چک، یکسان‌سازی مولفه‌ها و خصیصه‌های محتوایی و امنیتی چک در شبکه بانکی اجرایی شود. از آن زمان به مرور بانک‌ها به سامانه متصل شدند تا مشتریان نیز بتوانند همزمان دسته چک‌های خود را تغییر داده و به دسته چک‌های صیادی تبدیل کنند. در ابتدا زمان تغيير دسته چك‌ها به واسطه گستردگي اين طرح تا اردیبهشت امسال اعلام شد؛ اما از آنجا که تا پايان ارديبهشت دسته‌چك‌ها به طور كامل تغيير نكرده بود، بانك مركزي اين زمان را تا پايان شهريور تمديد كرد. پس از پايان اين مهلت، چك‌هاي قديمي تنها در شعب بانك مربوطه قابل استفاده خواهند بود.
رقيب جدي براي چك
استفاده از چك از سال‌هاي دور تا همين دوران مدرن امري رايج بوده است. در برخي كشورها اين برگه كاغذي استفاده بيشتري در معاملات دارد و در برخي ديگر از كشورها ديگر جايي در معاملات و بازارهاي آن‌ها ندارد و تجارت الكترونيك جاي استفاده از چك را پر كرده است. در بسياري از اقتصادهاي پيشرفته جهان براي حل مشكلات مربوط به چك از روش‌هاي جايگزين استفاده مي‌شود. در قرن بيستم چك رايج‌ترين روش براي پرداخت در كشورهاي دنيا بود و به همين دليل آن زمان را تحت عنوان زمان درخشش چك نام‌گذاري كرده‌اند. اوج استفاده از چک در بسیاری از کشورهای جهان به اواخر دهه1980و اوایل دهه1990 باز‌می‌‌گردد تا اینکه توسعه بانکداری الکترونیک به رقیبی جدی برای چک تبدیل شد. در حال حاضر كشورهاي اروپايي از جمله كشورهايي هستند كه در آن‌ها بسيار كم اتفاق مي‌افتد مردم در معاملات خود از چك استفاده كنند. به ويژه در كشورهاي اسكانديناوي بانكداري الكترونيك به طور كامل جاي خود را به استفاده از چك داده است. اما در مبادلات تجاری در ایالات متحده آمریکا چك هنوز از جايگاه مناسبي برخوردار است. در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی مانند ژاپن و کره‌جنوبی، در سال‌های اخیر روند نزولی استفاده از چک تسریع شده است. درحالی‌که هند همچنان یکی از كشورهايي است که چک در مبادلات تجاری آن نقش پررنگی ایفا می‌کند. در استراليا نيز استفاده از چك با روند نزولي همراه شده است.
دسته چک‌های خود را عوض کنید
در روزهای گذشته اغلب بانک‌ها با ارسال پیامک به مشتریان خود تاکید کرده‌اند که طبق دستورالعمل بانک مرکزی، واگذاری چک سایر بانک‌ها با طرح قدیم فقط تا آخر مرداد امکان‌پذیر است؛ از این رو برای واگذاری چک‌های قدیمی با هر تاریخی به شعب مراجعه کنند. صاحبان دسته چک فقط تا پایان مرداد فرصت تعویض آن و تبدیل به چک‌های صیادی را دارند؛ در غیر این صورت چک قدیمی در سایر بانک‌ها پذیرش نخواهد شد.
كاهش چك‌هاي برگشتي
یکی از ویژگی‌های مهم چک‌های صیادی اين است كه باعث کاهش چک‌های برگشتی خواهد شد؛ چراکه در استفاده از چک‌های صیادی امکان استعلام از پیشینه فرد صادرکننده چک وجود داشته و در این حالت دریافت‌کننده چک با اطمینان بیشتری آن را قبول خواهد کرد. در دسته چک‌های صیادی چک‌ها به صورت متحدالشکل بوده و دیگر مانند دسته چک‌های قدیمی که در تعداد، طرح‌ها، رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف بودند، نیستند.چک‌ها با هدف یکپارچه‌سازی و استانداردسازی طراحی شده و به عبارتی به چک به عنوان یک برگه اوراق بهادار هویت داده میشود. همچنین برای چک‌های صیادی سه سطح ویژگی امنیتی تعریف شده است. در سطح اول سری و سریال‌های چک به صورت برجسته چاپ شده که با لمس قابل تشخیص است. در سطح دوم ویژگی‌های امنیتی نگاه کردنی مانند واترمارک و طرح مخفی در برگه چک وجود دارد که این دو سطح به راحتی توسط عموم مردم قابل تشخیص است. در سطح سوم نیز ویژگی‌های امنیتی حرفه‌ای به چک‌ها افزوده شده که قابل تشخیص توسط ابزارهاست و برای بانکداران و اشخاصی که استفاده مستمر و مکرری از چک‌ها دارند، قابل استفاده است. سامانه صياد با متمرکز‌سازی درخواست‌های دسته چک، امکان اعتبارسنجی صاحبان حساب و امضا را فراهم ساخته و از اختصاص دسته چک به افراد فاقد صلاحیت و بدسابقه جلوگیری می‌کند. همچنين اختصاص يك شناسه منحصر به فرد به هر برگ چک، امكان استعلام و پیگیری وضعیت چک از طریق پیامک براي‌گيرنده چك را تسهیل مي‌كند و باعث افزایش اعتبار دسته چک در تبادلات مالی کشور میشود. با استفاده از این سامانه در دو بعد شکلی و فرآیندی، تحولات مهمی از جمله اعتبارسنجی یکپارچه، کنترل دقیق اهلیت متقاضی دسته چک پیش از صدور و استعلام وضعیت عملکرد صادرکننده چک ایجاد خواهد شد.
ثبت اطلاعات افرادي كه چك برگشتي دارند
در خصوص يكپارچه سازي نظام چك و اينكه اين امر تا چه اندازه مي‌تواند به كاهش چك‌هاي برگشتي كمك كند، احمد حاتمي يزد، كارشناس ارشد بانكي به «قانون» مي‌گويد: هدف از يكپارچهسازي نظام چك اين است كه همه اطلاعات چك‌هاي برگشتي در مركزي كامپيوتري و در سامانه‌اي نگهداري شود و به كساني كه چك‌هاي برگشتي دست‌شان مي‌افتد، اطلاعات لازم را بدهند كه دوباره اين اشخاص نتوانند چك بي‌محل صادر كنند؛ يعني اطلاعات افرادي كه چك برگشتي دارند در اختيار مشتريان بالقوه‌شان قرار مي‌گيرد تا آن‌ها با استفاده از اين اطلاعات تصميم بگيرند كه باز هم مي‌خواهند از اين فرد يا آن شركت چك قبول كنند يا نه. هدف از يكپارچهسازي اين است كه اطلاعات بتواند در يك سيستم نرم‌افزاري جمع شود و سوابق عملكرد حساب‌جاري افراد قابل دستيابي باشد. از اين ويژگي هم بانك‌ها استفاده خواهند كرد و همچنين به منظور سنجش مشتري براي رتبه‌سنجي شركت‌ها و مشتريان و هم مردمي كه قرباني اين چك‌هاي بي‌محل مي‌شوند، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
ويژگي‌هاي امنيتي چك‌هاي صياد
به گفته مسئولان چك‌هاي صياد مشخصات امنيتي ويژه‌اي دارند كه امكان تخلفات را در اين حوزه تا حد زيادي كاهش مي‌دهد. به گفته مسئولان طراحی تمام نقوش چک‌های صیاد به صورت خطی و با استفاده از نرم افزارهای امنیتی انجام گرفته به صورتی که هر خط حامل اطلاعات مربوط به رنگ خود است. در حالی که در نمونه‌های جعلی، خطوط از ترکیب نقاط رنگی تشکیل شده‌اند و به راحتی به وسیله ذره بین قابل تشخیصند. در خمیر کاغذ چک‌های صیاد نیز از تصویر سه بعدی نشان و عبارت چاپخانه دولتی ایران استفاده شده که در مقابل نور قابل رویت است. همچنین در چک‌های صیاد، چاپ شماره سریال‌ها با استفاده از مرکب مشکی فلورسنت بوده و تحت تابش نور ماوراء بنفش به رنگ سبز تیره دیده میشود. علاوه بر این در فرآیند ساخت کاغذ این چک‌ها از موادی استفاده شده که در صورت تماس با مواد شیمایی از خود واکنش نشان داده و تغییر رنگ می‌دهند. استفاده از الیاف فلورسنتی که در سطح کاغذ پراکنده شده‌اند دیگر ویژگی امنیتی چک‌های صیاد است. این الیاف در زیر نور ماوراء بنفش در چهار رنگ سبز، زرد، قرمز و آبی قابل مشاهده‌اند.
افزايش آگاهي مردم
حاتمي يزد ادامه مي‌دهد: در دنيا چك ديگر رواج زيادي ندارد ولي در ايران تا وقتي چك وجود دارد، اين نظام يكپارچه كمك مي‌كند كه مردم آگاهانه در مورد قبول يا رد يك چك اقدام كنند. ولي واقعيت اين است كه در حال حاضر كه سيستم پرداخت الكترونيك به وجود آمده ديگر نيازي به چك نيست. هرچند باز هم در بازار تهران از چك به عنوان يك ابزار اعتباري استفاده مي‌كنند كه از نظر من نبايد اين كار را بكنند. حالا كه حريف آن‌ها نمي‌شويم، مجبوريم كمك‌شان كنيم كه چك بي‌محل اين همه قرباني از مردم نگيرد. جايگزين درست براي اين شيوه بانكداري الكترونيك است. افرادي كه مي‌خواهند پرداخت انجام دهند به جاي اينكه سندي مثل چك صادر كنند، از طريق موبايل و اينترنت مبلغ لازم را به حساب ذي‌نفع منتقل كنند؛ در چنين شرايطي هر دو طرف در آن واحد مي‌دانند كه پول پرداخت كردند و مدارك لازم هم به صورت الكترونيك توليد مي‌شود. در 20 سال گذشته زحمت بسيار زيادي براي راه‌اندازي، گسترش و پيشرفت بانكداري الكترونيك كشيده شده است.در حال حاضر بانكداري الكترونيك، همه فعاليت‌هاي بانكي ما را پوشش مي‌دهد و به ندرت شايد در بعضي از مسائل مانند حساب‌هاي ارزي، اعتبار اسنادي و ضمانتنامه‌ها به‌روزنباشيم ولي پرداخت‌هاي ريالي‌مان به روز است و هر كسي بخواهد مي‌تواند از اين سيستم استفاده كند.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) راه حل کنترل نوسانات ارزی (تجارت)
