روزنامه قانون
1397/05/21
بحران نفتي بيخ گوش پايتخت
نفت، طلای سیاهي كه روزگار محيط زيست ايران را سياه كرده است؛ يك روز خبر رها شدن پسماندهاي نفتي در دشت‌هاي عسلويه منتشر مي‌شود و روز ديگر خبر رها كردن پسماند نفتي در خليج هميشه فارس؛ بسياري از مسئولان نيز در اين‌باره سكوت مي‌كنند يا اظهارنظرهاي عجيبي مي‌كنند. براي نمونه مي‌توان به اظهار نظر عيسي كلانتري، رييس سازمان محيط زيست درباره آلودگي پالايشگاه و پتروشيمي در عسلويه اشاره كرد، او گفته است:«مردم عسلویه یا باید بمیرند یا جابجا شوند یا صنعت گاز و پتروشیمی ما تعطیل شود. هیچ کس نمی‌تواند ۴۸ساعت در عسلویه زندگی کند و از نظر قوانین زیست‌محیطی همین الان باید عسلویه تعطیل شود . در چهارروز از تیر سال جاری «بنزن» موجود در هوا بیش از PPM 150 بود، این یعنی مردم سم خالص استشمام می‌کردند اما به دلیل آنکه هیچ‌کس نمی‌بیند، شهر تعطیل نشد».ماندن و مردن يا مهاجرت اجباري تنها گزينه‌هاي پيش‌روي مردمي است كه در سرزمين‌شان گنجي به‌نام طلاي سياه كشف مي‌شود؛ چراكه هيچگاه زور سازمان حفاظت محيط زيست به وزارت نفت براي جلوگيري از تخريب محيط زيست توسط اين وزارتخانه نرسيده است. وضعيت اين روزهاي مردم خوزستان و عسلويه گواه روشني بر اين مساله است.
عسلويه‌اي بيخ گوش پايتخت
عسلويه صدها كيلومتر از پايتخت دور است و شايد اين دوري، دليل عدم توجه مسئولان كشوري به تخريب محيط زيست اين منطقه است اما شايد جالب باشد بدانيد؛ مقابل ديدگان مسئولان، بيخ گوش پايتخت در شهر ري، نفت زندگي شهروندان را فلج كرده و حيات‌وحش و مزارع كشاورزي را به ورطه نابودي كشانده است. در اين ميان نيز عوارض آلايندگي دردي از مشكلات اين منطقه دوا نكرده است و دوباره در اين پرونده نيز زور سازمان حفاظت محيط‌زيست به پالايشگاه نفت شهيد تندگويان نمي‌رسد و اين پالايشگاه درحال نابودي بخشي از شهر ري است.
خشكي 80 درصدي مزارع كشاورزي و آلودگي سفرههاي زير زميني به نفت صداي مديران شهري پايتخت را درآورده است؛ حسن خلیل‌آبادی، عضو شورای شهر تهران به «قانون» با تاكيد بر اينكه بيش از نيم قرن از تاسيس اين پالايشگاه مي‌گذرد و تمامي سيستم‌هاي آن فرسوده و كهنه هستند، مي‌گويد:«پالايشگاه يك سري آلودگي مانند فاضلاب، پسماند، تردد خودروهاي حمل مواد نفتي، نشت نفت به زمين‌هاي كشاورزي و سفرههاي زيرزميني دارد كه زندگي مردم منطقه را فلج كرده است.در ضلع شرقي پالايشگاه تهران يك سري تانكرهاي بزرگ وجود دارد كه نفت و ساير توليدات در آنجا ذخيره مي‌شود. در آن منطقه به‌دليل فرسودگي، نشت نفت صورت مي‌گيرد و موضوع جديدي نيست؛ از گذشته اين اتفاق رخ داده است. بحران نشت نفت به‌جايي رسيد كه پالايشگاه مجبور شد براي كنترل آلودگي نفتي روستايي به‌نام «اسماعيل آباد» را خريداري كند، اما از آنجايي‌كه محيط‌زيست جغرافيا‌پذير نيست، نمي‌توان آلودگي را در يك منطقه نگه داشت، به همين دليل اين بحران زيست محيطي به اراضي ديگر سرايت كرد».
پالايشگاهي به قدمت نيم قرن
خليل‌آبادي با اشاره به اينكه پالايشگاه تهران جزو صنايع سبز و پاك نيست و به‌دليل فرسودگي، براي به روزرساني آن‌ها بايد هزينه گزافي را پرداخت كنند، بيان مي‌كند:«خطوط لوله اين پالايشگاه مربوط به 50 سال گذشته است و به‌دليل نشت نفت در جوي آب، به‌راحتي نفت قابل مشاهده است. نفت و آب مخلوط است و با همين آب مزارع كشاورزي مشروب مي‌شود. يكي از دلايل خريد روستاي اسماعيل‌آباد همين مساله نشت نفت در آب بوده است. براساس شواهد نفت به سفرههاي زيرزميني نفوذ كرده و آب را آلوده كرده است».
بحران پسماند نفتي
اين عضو شوراي شهر تهران درباره وضعيت نگهداري پسماند نفتي مي‌گويد:« من اطلاع دقيقي از وضعيت چگونگي سيستم فاضلاب يا نحوه امحاي پسماندهاي نفتي پالايشگاه ندارم اما در گذشته بحث سيستم پسماند پالايشگاه فاجعه‌اي به‌بار آورده است. چند دهه قبل، استخري كه پسماند پالايشگاه در آن نگهداري مي‌شد شكسته شد و روستاي پايين‌دست خود را تخريب كرد. اما همان سال روستا با هزينه دولتي بازسازي شد. شنيده‌ها حاكي از آن است كه سيستم پسماند و فاضلاب پالايشگاه تغيير چنداني با گذشته نكرده است. تنها كافي است يك‌بار گذرتان به منطقه شهرري افتاده باشد، به‌راحتي نفت در جوي آب قابل مشاهده است و اين مساله ديگر نيازي به اثبات ندارد».خليل‌آبادي درباره خطر انفجار گاز در اين منطقه مي‌گويد:« 180 هزار تن مخزن گاز در پالايشگاه دپو شده كه بسيار خطرناك است؛ اگر حادثه‌اي رخ دهد شاهد فاجعه‌اي در شهر ري و باقرشهرخواهيم بود».
عوارض آلايندگي ري در جايي ديگر
نشت نفت در شهرري حاشيه‌هاي فراواني به‌دنبال داشته است. چندي پيش محسن علیجانی زمانی، نماینده مردم تهران و ري در مجلس از واريز 100 ميليارد تومان عوارض آلايندگي پالايشگاه شهيد تندگويان به حساب شهرداري تهران خبر داد و از عدم هزينه اين عوارض آلايندگي در جهت بهبود وضعيت محيط زيست و زندگي شهروندان ري توسط شهرداري ابراز گلايه كرده بود. خليل‌آبادي در اين‌باره مي‌گويد:« عوارض آلايندگي به‌صورت كلي به حساب شهرداري تهران واريز مي‌شود و شايد ميزان آن 100 ميليارد تومان نيز نباشد. اما شهرداري تهران هميشه مدعي اين مساله است كه عوارض شهرداري از شهر ري كم است اما هزينه‌هاي آن‌ها در اين منطقه بسيار بالاست. اين چالش اصلي شهر ري است، چرا كه پسماندهاي پايتخت، فاضلاب و هرچه كه دور انداختني است، براي شهر ري است اما خبري از بودجه و عمران و آباداني در خور نام ري در اين شهر نيست».
باقرشهر غرق در نفت
ري تنها شهري نيست كه قرباني پالايشگاه نفت شده است؛ باقرشهر همسايه ري نيز از آلايندگي اين پالايشگاه بي‌نصيب نمانده است. از ديرباز كشاورزي در اين منطقه رونق فراواني داشته است اما در سال‌هاي اخير به‌دليل نشت نفت در منابع آبي بيش از 80 درصد اراضي كشاورزي اين منطقه نابود شده‌اند و 20 درصد باقي‌مانده از اراضي نيز به نفت آلوده شده است. شنيده‌ها حاكي از آن است، نشت نفت به‌اندازه‌اي است كه كشاورزان در اين منطقه در حوضچه‌ها اقدام به‌جداسازي نفت و آب كرده‌اند و نكته قابل توجه اينجاست كه پالايشگاه نيز به‌صورت هفتگي اقدام به خريد نفت از كشاورزان مي‌كند. باقرشهر در نفت غرق مي‌شود و مسئولان همچنان در خواب غفلت هستند.
پيگيري قضايي!
بحران زيست‌محيطي پالايشگاه نفت شهيد تندگويان، کیومرث کلانتری، رييس اداره كل محيط‌زيست استان تهران را وادار به بازديد سرزده از اين پالايشگاه كرد. او پس از بازديد درباره وضعيت زيست محيطي اين منطقه گفت:« بی‌توجهی پالایشگاه و سایر واحدهای نفتی منطقه باعث نفوذ نفت به آب‌های زیرزمینی شده و هم اکنون برخی از چاه‌های کشاورزی اطراف پالایشگاه آلوده به مواد‌نفتی هستند. پالایشگاه نفت تهران به ضوابط و مقررات محیط‌زیستی توجه نکرده و باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه شده است. در این رابطه اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ری بلافاصله در دستگاه قضایی طرح دعوی کرده و مسئولان نفتی باید پاسخگوی اعمال خود در خصوص این آلودگی محیط‌زیستی باشند.این پالایشگاه در فهرست صنایع آلاینده محیط زیست قرار می‌گیرد و مدیران آن نیز به‌خاطر تهدید علیه بهداشت عمومی تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت.سازمان حفاظت محیط زیست موضوع را تا رفع آلودگی و پاکسازی منطقه از مواد نفتی از طریق دستگاه قضایی پیگیری خواهد کرد.سلامت شهروندان این منطقه و مردمی که در مجاورت آن زندگی می کنند یا از محصولات کشاورزی تولیدی در این منطقه استفاده می کنند، شوخی بردار نیست و در این خصوص هیچگونه تعارفی با مسئولان ذی‌ربط نخواهیم داشت».
طلاي سياه همچنان در ايران قرباني مي‌گيرد، ديگر تفاوتي ندارد كه شما ساكن كدام شهر و استان در اين كشور باشيد، اگر نفت در منطقه شما كشف شود يا پالايشگاه و پتروشيمي احداث شود؛ ديگر منتظر نمانيد، چمدان‌هاي خود را بسته و آماده مهاجرتي اجباري شويد؛ چرا كه سال‌هاست محيط زيست اين سرزمين قرباني توسعه‌اي ناپايدار شده است و گوش شنوايي براي فريادهاي اعتراض شما وجود ندار.د
