پرسش خانه ملت از روحانی می‌تواند فرصتی برای احترام به قانون و آموزش سامانه‌های قانون‌گریز برای پاسخگویی باشد

توفیق اجباری
همدلی| گروه سیاسی: مدتی است که طرح سوال از رئیس جمهور به تیتر یک برخی رسانه‌های موافق و مخالف دولت تبدیل شده است. رسانه‌ها از زوایای مختلف آن را بررسی کرده و در این رابطه تحلیل‌های زیادی کرده‌اند. همه می‌دانیم وقتی که نرخ ارز گران شد و تورم هم بالا رفت، نمایندگان مجلس هم برای اینکه به مردم بگویند ما هم کاری انجام داده‎ایم، به تکاپو افتادند و طرح سوال از رئیس‏ جمهور را امضا کرده‎اند. نارضایتی از دولت به جایی رسید که برخی نیز گفته بودند «قوه مجریه و وزارتخانه‌های دولت تقریبا تعطیل هستند و هیچ برنامه‌ای برای آینده کشور ندارند. انگار مملکت گل و بلبل است و ما کماکان نفت می‌فروشیم و مالیات می‌گیریم». دولت باید بداند که نارضایتی از دولت و تیم دولت تنها به جریان اصولگرایان تندرو یا کُندرو محدود نمی‌شود و برخی از اصولگرایان میانه‌رو و حتی اصلاح‌طلبان نیز انتقادهای شدیدی را متوجه دولت روحانی کرده‌اند. مهم این است که واکنش دولت به انتقادات این جریانات یا معترضان چیست.
پیرو این اعتراضات و نقدها نمایندگان مجلس نیز طرح سوال از رئیس جمهور را کلید زده‌اند. برخی رسانه‌ها طرح سوال از رئیس جمهور را فرصتی برای دولت می‌دانند و برخی دیگر آن را نیز یک تهدید قلمداد می‌کنند. از سویی برخی طرح سوال را یک رویه‌ طبیعی و قانونی می‌دانند. سوال از رئیس جمهور برخلاف استیضاح که می‌تواند به رای نمایندگان به عدم کفایت سیاسی و عزل استیضاح شونده بینجامد، چنین پیامدی نخواهد داشت. این اقدام اما معنایی سیاسی دارد و به عنوان نارضایتی بخش بزرگی از نمایندگان مجلس از عملکرد رئیس جمهور، می‌تواند بازتاب قابل توجهی در افکار عمومی داشته باشد.
طراحان سوال تاکنون ادعا می‌کردند که فشار و دخالت دولت باعث جلوگیری از اعلام وصول آن شده بود در حالی که بعدا اعلام وصول شد. با این حال گرچه فعالان و کارشناسان سیاسی معتقد هستند که در موقعیت فعلی کشور که هم رهبری از وحدت می‎گویند و هم کشور نیاز به انسجام مسئولان دارد و همه گروه‎ها و شخصیت‎های سیاسی حمایت خود را از رئیس جمهوری اعلام کرده‎اند، موقعیت مناسبی برای طرح سوال نبود و بسیاری از نمایندگان دولت نیز، بر پایه این استدلال تلاش فراوانی داشتند تا امضا‌های نمایندگان از حد نصاب بیفتد تا سوال از رئیس‌جمهور از دستور کار خارج شود که موفق به این کار نشدند، اما باید پذیرفت که پرسش حق مجلس است و رئیس جمهوری نیز براساس قانون باید در جلسه حضور پیدا کند و پاسخگوی نمایندگان باشد و به عنوان مجری قانون اساسی الگویی برای دیگر نهادهای دولتی در تبعیت از قانون باشد. ناظران عمومی می‌گویند روحانی باید به مسائلی که وزیران کابینه باید جوابگو باشند، پاسخ دهد.


حرکت سیاسی مجلس
علی صوفی وزیر دولت اصلاحات در مورد فرصت حضور رئیس‌جمهور در مجلس برای پاسخگویی به سوالات نمایندگان و با اشاره به اینکه مشخص است که دعوت از رئیس‌جمهور برای پاسخگویی به سوال نمایندگان در شرایط فعلی یک حرکت سیاسی است، گفت: «اما ایشان باید این شرایط را به عنوان یک فرصت تلقی کنند. همانطور که خودشان در گفت‌وگوی تلویزیونی مطرح کردند که به خاطر ملاحظاتی نمی‌توانستند برخی چیزها را بگویند اما در مجلس به راحتی حرف‌هایی را که پیش از این عنوان نمی‌شد می‌توانند بزنند حضور ایشان در مجلس به مثابه یک فرصت برای بیان مشکلات است». صوفی در همین رابطه گفت: «رئیس‌جمهور در فرصت ایجاد شده برای گفت‌وگو با نمایندگان می‌توانند به نقش مخربی که عده‌ای در ایجاد فضای فعلی بر عهده داشتند اشاره کنند».
قطعا گفت‌وگوی مستقیم رئیس‌جمهور با نمایندگان مردم در آرامش مردم تاثیر بسزایی دارد و التهاباتی را که در جامعه وجود دارد و آینده موهومی که ترسیم شده بود، کاهش خواهد داد و آن را بین می‌برد. همچنین باعث می‌شود که مردم ببینند که مسئولین بر اوضاع مسلط هستند و از شرایط موجود تحلیل واقع‌بینانه‌ای دارند.
صوفی خاطرنشان کرد: عده‌ای کشور را در آستانه جنگ و فروپاشی تصور کرده بودند؛ در چنین شرایطی که از لحاظ اقتصادی و معیشتی هم مردم دچار مشکل هستند و التهابات متعددی از رانت‌خواری و فساد مردم را متشنج کرده است آقای رئیس‌جمهور رودرروی مردم قرار گرفتند و از واقعیت‌ها گفتند.
تهدید است
محمد هاشمی رفسنجانی عضو پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است حضور روحانی در مجلس شبیه ماجرای مناظره های ‌انتخاباتی است. به گفته او، این حضور بر خلاف آنچه بسیاری می گویند، فرصتی محسوب نمی شود بلکه یک تهدید است.‌
رئیس پیشین سازمان صداوسیما در ادامه گفت: ‌«حضور روحانی در مجلس یک تهدید است زیرا هیچ نفعی در آن وجود ندارد. الا اینکه اختلافاتی که وجود داشته و بحث های انتخاباتی مثل شکست و ‌پیروزی و اینکه کسی می خواهد جبران کند یا انتقام بگیرد دوباره مطرح می شود. این ماجرا شبیه مناظره‌هاست. آنجا هم همین ‌وضع بود. نتیجه این کار جز زیان به انقلاب و بازی کردن در زمین دشمن و دشمن شاد کردن هیچ چیزی نیست».
استفاده از فرصت حضور در مجلس
الیاس حضرتی نماینده تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس در گفت‎وگو با اعتمادآنلاین با اشاره به حضور رئیس جمهور در مجلس برای پاسخگویی به سوالات وکلای ملت، گفت: «معتقدم سوال از رئیس جمهور فرصت خوبی برای آقای روحانی فراهم کرده است تا بتواند به دلایل و ریشه‌های مشکلات موجود بپردازد». وی بیان کرد: «اگر رئیس جمهور ضعف‌های دولت را بپذیرد و از فرصت حضور در مجلس استفاده کند و مسایل را شفاف بگوید آنگاه در حقیقت برنده این ماجرا افکار عمومی و مردم خواهند بود زیرا با شنیدن مسایل احساس می‌کنند که مسئولان به آنها اطمینان کرده‌اند و بعد از آن خودجوش وارد صحنه می‌شوند».
رئیس‌ مجلس به دنبال تعامل است
علی لاریجانی، رئیس مجلس، با اعلام وصول این طرح گفت:« اکنون حسن روحانی، رئیس جمهور، موظف است ظرف مدت حداکثر یک ماه در مجلس حضور پیدا کند و به سوالات مطروحه پاسخ دهد.» البته به گزارش برخی منابع آگاه، لاریجانی با طرح سوال از رئیس جمهور مخالف است وبیشتر دنبال تعامل است، اما از سوی دیگر و با توجه به اینکه صراحت قانون نیز باید رعایت شود، باید با خواسته نمایندگان همگام باشد.لاریجانی اعتقاد دارد که با تعامل راحت‌تر می شود کار را پیش برد. ما هم البته به این موضوع اعتقاد داریم و همین سوال از رئیس جمهور هم نوعی تعامل بین قواست و می تواند به دولت، مردم کمک کند تا آرامش جامعه حفظ شود. پرسش نمایندگان از روحانی عمدتاً به مسائل اقتصادی کشور مربوط می‌شود و آقای لاریجانی آن را در قالب «پنج محور» خلاصه کرده است.
این پنج محور نیز عبارتند از موفق نبودن دولت در کنترل قاچاق، علت استمرار تحریم‌های بانکی با گذشت بیش از ۲ سال از آغاز اجرای برجام و با وجود ایفای همه تعهدات ایران، بی توجهی دولت تدبیر و امید نسبت به آمار بیکاری مفرط، علت رکود اقتصادی شدید چندین ساله در دولت با وجود وعده‌ها و اعلام‌های مکرر عبور از رکود و علت افزایش شتابان نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی. بر اساس قانون،  در صورت عدم قانع شدن نمایندگان، این امر می‌تواند به قوه قضائیه نیز کشانده شود. قوه قضائیه نیز باید به عملکرد رئیس جمهور در زمینه اجرای قانون رسیدگی کند.