روزنامه جوان
1397/05/18
خبرنگاری؛ نقش و کارکرد‌ها در جهان معاصر و ایران
ساحت خبر و خبرنگاری پیوسته در جریانات و تحولات کشور‌ها و افکار عمومی جهانی تأثیرگذار بوده و از قابلیت‌های بی‌شماری در تعیین مسیر تحولات برخوردار است، از این رو خبرنگاری نه تنها یک شغل که یک رسالت انسانی و اجتماعی بزرگ است.از گذشته‌های دور صاحبان خبر و اطلاع مورد توجه بوده‌اند؛ هم از جانب صاحبان قدرت و هم از سوی عموم مردم. قدرتمندان تلاش کرده‌اند خبرنگاران را به استخدام خود در آورند تا بر جریان اطلاع‌رسانی کنترل و نظارت داشته باشند و این مسیر را در جهت برنامه‌های خود هدایت کنند و خبرنگاران به واسطه رسالت خود و همگامی با مردم، انتقال وقایع را وظیفه خود دانسته و در جلب حمایت عمومی برای مقاصد متعالی تأثیرگذار بوده‌اند.
از طرف دیگر حس کنجکاوی امری فطری در انسان است. همه انسان‌ها دوست دارند از حوادث دور و نزدیک اطراف خود و جهان مطلع شوند، به این خاطر افرادی که در تهیه اخبار تلاش می‌کنند، مورد توجه و رجوع مردم قرار می‌گیرند؛ بنابراین می‌توان گفت: زمانی که مردم در خوابند یا سرگرم کار‌های روزمره خود هستند، عده‌ای دیگر از افراد جامعه به عنوان خبرنگار و در مواقعی حتی با به خطر انداختن جان خود، تلاش می‌کنند حوادث و اخبار مختلف را در اقصی نقاط جهان دریافت کنند و به اطلاع خوانندگان، شنوندگان و بینندگان خود برساند.
بی‌تردید رشد ابزار‌های رسانه‌ای و برخط بودن امکانات رسانه‌ای بین مخاطب و منبع خبر، فاصله بین خبرنگار، خبر و مخاطب را به حداقل ممکن کاهش داده است و این امر سرعت و رقابتی غیر‌قابل‌توصیف در عرصه خبرنگاری به وجود آورده است.
علاوه بر آن، وسایل ارتباطی و شبکه‌های مجازی، این امکان را فراهم کرده است که هر فرد به تنهایی بتواند برای خود صاحب یک رسانه شود؛ بنابراین می‌توان مدعی شد که ما در عصر شیشه‌ای ارتباطات و اطلاعات زندگی می‌کنیم و در هر نقطه‌ای که هستیم، از دید و نگاه تیزبین خبرنگاران مخفی نیستیم.
نکته اساسی این است که با وجود تغییرات شگرفی که در روش‌های کار خبرنگاران به وجود آمده است و آن‌ها به ابزار‌های پیشرفته و سریع دست پیدا کرده‌اند، کماکان در نگاه عموم جامعه به عنوان یک قشر فرهیخته و تأثیرگذار جایگاه خود را حفظ کرده و کماکان محل رجوع و تأثیرگذاری هستند که در این خصوص دلایل زیر را می‌توان برشمرد:
۱- خبرنگاران به صورت سنتی محل توجه و تولید اخبار بوده‌اند و هنوز ذائقه مردم با وجود عدم شناخت به منابع خبری در بسیاری موارد، به علت سابقه اعتماد و تعلق خاطر به این قشر وابستگی عاطفی دارد.
۲- خبرنگاری اگرچه با واژه خبر همراه است، ولی صرفاً محدود به دریافت و انتشار خبر نمی‌شود، بلکه آن‌ها با تحلیل‌ها و بیان دیدگاه‌های خود که غالباً مورد توجه عموم مردم نیز می‌باشد، فضای شکلی اطراف را برای مخاطبان خود می‌سازند. به عبارت ساده‌تر، تصویری که از یک واقعه در ذهن مخاطبان شکل می‌گیرد، وابسته به تصویری است که از سوی منبع خبر تصویر و یا حتی القا میشود، به همین خاطر می‌بینیم که در مورد یک واقعه در بین مردم، دیدگاه‌های متفاوتی شکل می‌گیرد.
۳- خبرنگاری یک تعهد در برابر تمامی انسان‌ها برای کمک به آن‌ها در رسیدن به حقایق است و گاهی ممکن است یک خبرنگار در مسیر کشف یک حقیقت و انتقال آن به مردم، جان خود را نیز از دست بدهد. به این خاطر خبرنگاری یکی از مشاغل پرخطر تعریف شده و متأسفانه سالانه شاهد آن هستیم که تعداد زیادی خبرنگار در نقاط مختلف جهان به خاطر انجام وظیفه جان خود را از دست می‌دهند و این ایثارگری مورد توجه و تکریم همگان است.
۴- واقعیت امر این است که امروزه بسیاری از اقدامات بشردوستانه و صلح‌طلبانه به واسطه فشار افکار عمومی جهانی انجام میشود و در موارد زیادی نیز از همین طریق جلوی تعدی‌های زورگویان و سلطه‌طلبان گرفته میشود. نمونه این تأثیرگذاری را می‌توان در جنایت‌هایی که طی سالیان اخیر در منطقه انجام شده است، ملاحظه کرد، به عنوان نمونه چندین سال پیش در حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزه، به اذعان جهانیان، آنچه باعث شد تا در جنگ ۲۲ روزه این رژیم نژادپرست از تهاجم همه‌جانبه به مردم بی دفاع غزه دست بکشد، اقدام بجای جبهه رسانه‌ای آزادی‌خواه جهان و فشار افکار عمومی جهانی بود و ما شاهد راهپیمایی‌های هر روزه در کشور‌های مختلف علیه جنایت‌های رژیم صهیونیستی بودیم؛ بنابراین خبرنگاران، جهان را برای حرکت در مسیر صلح و عدالت یاری رسان هستند و امروز در فجایعی مثل کشتار مردم بیگناه یمن، این قشر فرهیخته می‌توانند بهتر از هر قدرت دیگری با بسیج افکار عمومی جهانی، فشار‌های افکار عمومی را علیه متجاوزان و جنایتکاران به حرکت در آورده و مانع از ادامه این جنایات بزرگ و جنایت‌های دیگری از این دست در جهان شوند.
۵- مرور وقایع مختلف طبیعی مثل سیل، قحطی و زلزله نشان می‌دهد که توجه و میزان وقوع کمک‌های مردمی ارتباط مستقیمی با اهتمام رسانه‌ها به انعکاس مشکلات و هدایت کمک‌های مردمی به سوی جمع‌آوری کمک‌های هدفمند دارد؛ بنابراین خبرنگاران پیشگامان فعالیت‌های اجتماعی خیرخواهانه و انسان دوستانه هستند و نمونه‌های آن را می‌توان در همین زلزله اخیر در کشورمان جست‌وجو کرد.
۶- نگاهی به تحولات روز‌های اخیر در کشور و رصد فعالیت‌های دشمنان ایران اسلامی، نشان می‌دهد که دشمن در عملیات روانی خود حساب ویژه‌ای روی جریان رسانه‌ای و کارکرد‌های آن باز کرده است که بی گمان این شرایط، رسالت خبرنگاران ایران اسلامی را به عنوان مدافعان خط مقدم مقابله با فعالیت‌های رسانه‌ای معاند و مخالف دو چندان می‌کند.
۷- و، اما چنانچه بخواهیم به نقش و کارکرد‌های خبرنگاری در جامعه امروز ادامه دهیم، بی تردید مطلب به درازا خواهد کشید و سخن در این ارتباط بسیار است، اما همانطور که به صورت ضمنی به توسعه ابزار‌ها و روش‌های اطلاع‌رسانی اشاره کردیم، متأسفانه در کنار محاسن و فرصت‌های آسان برای کار خبرنگاری به خصوص در فضای مجازی، بازار شایعه و گمراه‌سازی افکار عمومی و انتشار اخبار غیر واقعی و مخرب که به جای تعالی بخشی، مسیر قهقرایی را برای مخاطبان ترسیم می‌کنند، کم نیستند و به نظر می‌رسد یکی از رسالت‌های مهم خبرنگاران متعهد در کنار رسالت خبرنگاری، مراقبت از فضای رسانه‌ای و آگاه‌سازی مخاطبان و رساندن آن‌ها به درجه‌ای از سواد رسانه‌ای است که بتوانند در فضای پر آشوب رسانه‌ای، سره را از ناسره و واقعیت‌ها را از دروغ پردازی‌های رسانه‌ای تشخیص دهند.
بنابر این به عنوان پایان سخن ضمن تبریک روز خبرنگار به همه فعالان حوزه رسانه و تکریم خدمات آن‌ها باید گفت که مراقبت از حریم خبر و خبرنگار، رسالت مهم و بزرگ دیگری است که در زمانه ما شغل خبرنگاری را به چالش طلبیده است و خبرنگاران رسالت بزرگی در حفظ حریم کار صادقانه دارند و نباید از کنار این امر به راحتی عبور کنند؛ بنابراین توجه به ارتقای دانش رسانه‌ای و ارتقای ذائقه و قدرت تشخیص مخاطبان در کنار کار خبرنگاری حرفه‌ای با رعایت اخلاق اجتماعی مبتنی بر تعالیم اسلامی، رسالت مهم خبرنگاران متعهد است.
سایر اخبار این روزنامه
خبرنگاری؛ نقش و کارکرد‌ها در جهان معاصر و ایران
تل‌آویو: بحران انسانی در غزه مشکل اسرائیل نیست
حل بحران کشور مداخله پوتین را می‌طلبد
کار روحانی را مجلس کرد
گرانفروشان، جریمه، حبس و اعدام می‌شوند
چشمک به تحریم امریکا برای نخست‌وزیر ماندن
۲۴ گونه دارویی تولید شده در دهکده سلامت رونمایی شد
شبکه «من‌و‌تو» خط حاشیه‌سازی درباره مدیری را دنبال کرد
برای ذخیره دارو تا ۲ سال آینده برنامه داریم
