روابط امریکا و اروپا روی گسل اختلافات



فرحناز دهقی
خبرنگار


«شما از اروپا نفرت‌داری و سیاست‌هایت به‌ضرر این قاره است» این جمله را چندی پیش ژان کلود یونکر رئیس کمیسیون اروپا گفت و از دونالد ترامپ خواست سیاست‌هایش را در قبال اروپا تعدیل کند. با ادامه این سیاست‌ها دونالد تاسک لب به سخن گشود و به رئیس‌جمهوری امریکا هشدار داد: «قدر متحدانت را بدان، زیرا در حال حاضر متحد چندانی نداری». این هشدار اکنون با تیره‌تر شدن روابط امریکا و اروپا عملی شده و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه مشترکی با وزیران خارجه سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس از نسخه به روز شده قوانین مسدودساز برای مقابله با تحریم‌های امریکا علیه ایران
خبر داده‌است. به‌گزارش «ایران» این اقدام اتحادیه اروپا در واکنش به سیاست‌های چهل و چهارمین رئیس‌جمهوری امریکا انجام شده، تا سران اتحادیه اروپا که در دوران مبارزات انتخاباتی دونالد ترامپ در سال 2016 نیز علاقه‌ای به پیروزی او نداشتند، نشان بدهند تعارف را کنار گذاشته‌اند و می‌توانند علیه سیاست‌های او دست به اقدام عملی بزنند. هرچند که اروپا و امریکا همیشه با یکدیگر چالش داشته‌اند و اروپا دو دهه‌ای بود که علاقه‌مند بود خود را از سلطه امریکا که ادعای پلیس جهانی بودن را داشت، بیرون بکشد. اما این چالش‌ها در یک سال اخیر شدت بیشتری گرفته است.
به‌گزارش «ایران» به‌نقل از روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت»، اگر 15 سال پیش جنگ امریکا در عراق و پنج سال پیش شنود مکالمه‌های صدراعظم آلمان ترکی بر آینه روابط دوستانه امریکا و اروپا انداخت، امروز تصمیم ترامپ مبنی بر خروج امریکا از برجام و به‌کارگیری سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای حفره‌ای نسبتاً عمیق در روابط این کشور با متحدان ترنس آتلانتیکش پدید آورده است.
اتحاد تاریخی زیر آماج حملات
اما خروج امریکا از برجام و بازگرداندن تحریم‌های یک‌جانبه تنها نقطه انفصال میان روابط امریکا و اروپا نیست. به طور کلی سیاست‌های ترامپ در کاخ سفید، بویژه در یک سال گذشته، شکاف نسبتاً عمیقی را میان اروپا و واشنگتن ایجاد کرده است. سیاست‌های حمایت‌گرایانه اقتصادی، خروج از توافقنامه آب و هوایی پاریس، خروج از پیمان‌های تجارت آزاد با شرق آسیا و اتحادیه اروپا و ابراز بدبینی نسبت به‌پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از جمله اقدامات ترامپ هستند که اختلاف میان واشنگتن و متحدان غربی‌اش را به سطح بی‌سابقه‌ای رسانده است. به‌گزارش «ایران» به‌نقل از مجله فارین پالیسی، رهبران اروپایی در نخستین روزهای روی کار آمدن ترامپ که مدام ارزش‌های ناتو را زیر سؤال می‌برد و تجارت با کشورهای اروپایی را ناعادلانه توصیف می‌کرد، پیام‌های او را دریافت کردند. اما در اولین سال ریاست‌جمهوری او خیالشان راحت بود که قرار نیست او اقدام قابل توجه و مهمی انجام دهد. رفته‌رفته، مقام‌های دولت ترامپ از جمله مایک پنس معاون اول او و جیمز متیس وزیر دفاع با تکرار سخنان رئیسشان سعی بر جلو بردن پروژه‌ای داشتند که امروز شاهدش هستیم. با خروج رکس تیلرسون وزیر خارجه و اچ. آر. مک‌مستر مشاور امنیت ملی از کابینه این جریان روند تندتری هم در پیش گرفت. خرداد ماه امسال بود که تاسک در توئیتر خود به کنایه و طعنه خطاب به امریکا نوشت: «با دوستانی مانند امریکا، چه نیازی به دشمن داریم؟»
طوفان شرایط اقلیمی
خروج امریکا از توافق‌ هسته‌ای چندجانبه با ایران نخستین خروج ترامپ از معاهده‌های بین‌المللی نیست. او پیش از این هم از توافق آب و هوایی پاریس که سال 2016 با امضای 195 کشور منعقد شده بود، با وجود هشدارها و مخالفت‌های بسیار خارج شد. اول ژوئن امسال (11 خرداد) هم امریکا روی واردات فولاد 25 درصد و روی واردات آلومینیوم 10 درصد تعرفه گمرکی اعمال کرد. اتحادیه اروپا که بیش از نیمی از واردات این محصول را بر عهده دارد، اعمال این تعرفه‌ها را ناعادلانه خواند و حتی سیسیلیا مالمستورم رئیس کمسیون تجارت اتحادیه اروپا در واکنش گفت که امریکا با اعمال این تعرفه‌ها بازی خطرناکی را شروع کرده و این بر اقتصاد جهان و رابطه با اروپا تأثیر خواهد گذاشت. پس‌از آنکه اتحادیه اروپا خبر داد که بزودی این اقدام را تلافی می‌کند، تعرفه‌های مالیاتی روی برخی از محصولات امریکایی وارداتی به قاره سبز را افزایش داد. براساس تخمین‌ها، شرکت‌های امریکایی نزدیک به چهار میلیارد یورو بواسطه این اقدام ضرر کردند اما این هم باعث عقب‌نشینی ترامپ نشد. سال گذشته مؤسسه تحقیقاتی پیو در گزارشی نوشت که دست کم از هر 10 کارشناس، 6 نفر اعتقاد دارد که روابط دیپلماتیک، امنیتی و اقتصادی اروپا و امریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ سرد شده است. شایان ذکر است که این نظرسنجی پیش از روی دادن اختلاف‌های جدی یک سال اخیر صورت گرفته بود و برگزاری مجدد این نظرسنجی می‌تواند از این هم قابل توجه‌تر باشد. اما اندیشکده چتم هاوس هشدار داده که این شکاف بیشتر از آنکه معلول سیاست‌های ترامپ باشد، ناشی از تغییرات ریشه‌ای جمعیت‌شناسی و تضعیف نهادهایی مانند ناتو است. محققان این اندیشکده اعتقاد دارند که الگوهای مهاجرتی بر روابط میان اروپا و امریکا بیشتر از ترامپ تأثیر‌گذار هستند. ژینا ویکت کارشناس روابط بین‌الملل که مدیریت تیم محققان این گزارش را بر عهده داشته است، می‌گوید: «افزایش نژادهای امریکای لاتین و آسیایی در امریکا و ورود گروه‌های خاورمیانه‌ای به اروپا باعث تغییراتی در منافع منطقه‌ای شده و بر همین اساس سیاست خارجی اروپا و امریکا در قبال یکدیگر تغییر کرده است.»
زخم قدس بر پیکر روابط دو سوی آتلانتیک
به‌گزارش «ایران» به‌نقل از پایگاه خبری هیل، انتقال سفارت امریکا از تل‌آویو به قدس هم سهم قابل توجهی در خدشه‌دار کردن روابط اروپا و امریکا دارد. پیش از اعلام این تصمیم، امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان بارها نسبت به عواقب این تصمیم به او هشدار دادند اما این تصمیم گرفته و اجرایی شد. از سوی دیگر، اظهارنظرهای مکرر او درباره ناتو و تهدید به کاهش بودجه و عملی کردن آن زخم دیگری بر بدنه این اتحاد بود. اظهارنظرهای ترامپ درباره سیاستمداران و رهبران سیاسی اروپا هم مزید بر علت شده است. در تازه‌ترین مورد، ترامپ خطاب به صدراعظم آلمان صریحاً گفت که «آلمان کاملاً تحت کنترل و فرمان روسیه است». نظری که خشم مقام‌های آلمان را برانگیخت و باعث داغ‌تر شدن تنور تنش‌ها شد. در سفر اخیر ترامپ به لندن نیز، ترزا می‌نخست‌وزیر انگلیس به دور از چشم هزاران معترض و منتقد، برای او فرش قرمزی پهن کرد و تلاش کرد به‌گرمی و صمیمیت از او پذیرایی کند. اما رئیس‌جمهوری امریکا از هیچ تلاشی برای زیر سؤال بردن کارآمدی او دریغ نکرد و حتی در نهایت صراحت لهجه به می‌ ،گفت که به نظرش بوریس جانسون می‌تواند نخست‌وزیر خیلی خوبی برای انگلیس باشد و سیاست‌های می‌ را در قبال برگزیت بیهوده دانست.