ای که حریمت به مَثَل کهرباست

 زیارت، تجدید عهد است؛ عهدی که باید با ولی خدا ببندی و به یاد بیاوری که دل، صاحبی دارد که با یادش آرام می‌شوی و دوری از او، بی‌قرارت می‌کند. این‌جا مشهد است؛ محل شهادت؛ میعادگاه عاشقانی که از دور و نزدیک، رنج راه را به عشق دیدار هموار کرده‌اند و سبد سبد نیاز را به مهمانی اهل راز آورده‌اند. چشم زائران که به طلعت نورانی گنبد طلایی سلطان سریر ارتضاء روشن می‌شود، قلب‌ها تندتر می زند و قطرات داغ اشک است که چهره‌ها را در می‌نوردد و آن وقت، دل‌ها پَر می‌کشد به سوی حریم بهشتی‌ات، یا علی بن موسی الرضا(ع). زیارت در فرهنگ دینی ما، تنها راه پیمودن جسمانی نیست؛ راه را به دل طی کردن هم هست. زائر مسیر عشق، به دل راه می‌پیماید، نه به پا و این‌گونه است که در وجود آن‌که به پابوسی معشوق آمده، درد پا و خستگی تن، بی‌معنا و بلکه شیرین و جان بخش است. زائر که وارد صحن مُصفّا می‌شود، بر خوان پرنعمتی می‌نشیند که رقت قلب و شوق توبه از گناهان، کمترین نعمت آن است؛ این‌که در کنار عبد صالح خدا و ولی او، بنشینی و بخواهی که برایت آمرزش بطلبد؛ خدا را به آبروی او و فرزندان و پدران طاهرش سوگند دهی که از عصیان‌هایی که به پیروی از نفس اماره مرتکب شده‌ای، درگذرد. در آن فضای وصف ناپذیر، صدای هق هق گریه‌های بی‌امان و انگشتانی که اشک‌ها را از چهره پاک می‌کند، زیباترین جلوه برکتی است که از خوان پرنعمت زیارت، نصیب زائر شده است. امروز در مشهد توس، در حریم حرم غریب‌الغربا، محشری برپاست؛ آن‌جا که خاکش مهبط فرشتگان است و حریمش، مصفا به قدوم زائران؛ آن‌جا که عاشقان، دل را به قربانگاه معشوق آورده‌اند. امروز در حریم پاک علی بن موسی الرضا(ع)، مهمانی است. تو نیز اگر مرد راهی، بسم ا... . در زیارت، معرفت امام(ع) نیز شرط است؛ چنان‌که حضرت ثامن‌الحجج(ع)، در حدیثی که شیخ حر عاملی آن را در جلد سیزدهم کتاب شریف «وسائل الشیعه» نقل کرده است، شفاعتشان را به زائری مخصوص کرده‌اند که ایشان را با معرفت به حقشان زیارت کرده باشد: «ما زارَنی أحَدٌ مِن أولیِائی عارِفا بحَقّی إلاّ شُفِّعتُ فیهِ یَومَ القِیامَةِ» و معرفت به زیارت، ممکن نیست، مگر آن‌که زائر، افزون بر مقدمات زیارت، در حد خود با سیره امام(ع) آشنا باشد و بکوشد تا ابعاد مختلف آن را در زندگی فردی و اجتماعی‌اش، پیاده کند. یکی از راه‌های کسب معرفت، خواندن ترجمه زیارت نامه و تدبر در معنای آن است. ثمره معرفت به مقام امام(ع)، افزایش علاقه و محبت نسبت به اوست؛ کیست که در ظلمت شب، نور را ببیند و سراسیمه، به سوی آن نشتابد و از فیض آن بهره‌مند نشود؟ از بزرگی نقل است که فرمود: زیارت امام رضا(ع) را قلبی انجام بدهید؛ هنگام ورود به حریم حرم، اذن دخول بخوانید؛ به ادای صحیح لفظ عربی اکتفا نکنید؛ بلکه در پی فهم معنای کلماتی باشید که بر زبان می‌رانید. هنگامی که با خواندن اذن دخول، حال زیارت یافتید؛ «اُدْخُلُوها بسَلامٍ آمِنینَ». سفارش شده است که هنگام زیارت، آرام باشید و از تندخویی و ایجاد مزاحمت برای دیگران، بپرهیزید. مرحوم آیت‌ا... بهجت، ضمن سفارش‌هایی درباره آداب زیارت امام رضا(ع)، فرموده است:«عمل کنیم به هر آن‌چه که می‌دانیم؛ احتیاط کنیم در آن‌چه خوب نمی‌دانیم و با عصای احتیاط حرکت کنیم.» یکی از بهترین زیاراتی که دقت در معنا و مفهوم آن، در معرفت مقام امام(ع) برای زائر مؤثر است، «زیارت جامعه کبیره» است و این زیارت، زیارتی است منسوب به امام دهم، امام هادی(ع) که آن را به موسی بن عبدا... نخعی تعلیم فرمود. این زیارت شریف، افزون بر ابعاد معنوی و جایگاه الهی امام(ع)، نقش اجتماعی حضور امام(ع) در جامعه را هم به زائران یادآوری می‌کند و در واقع، ثمره یادآوری آن، همان تجدید عهد زائر است با ولی خدا.