روزنامه جهان صنعت

بحران بدهی

گروه اقتصادی- بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی همچنان در روندی رو به رشد قرار داشته و از حدود ۱۱۵ هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است. به طور قطع می‌توان گفت افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در ایجاد نقدینگی تاثیر بالقوه‌ای دارد که در آینده‌ای نه چندان دور می‌تواند خطرات جدی در جهت افزایش تورم به همراه داشته باشد. در صورتی که بانک‌ها میزان اعتبارات اعطایی را افزایش دهند اما به همان نسبت نتوانند ذخیره در بانک مرکزی نگهداری کنند، به این نتیجه منجر خواهد شد که حجم بدهی‌های سیستم بانکی با روندی غیرقابل توقف رو به افزایش می‌گذارد و پس از آن حجم نقدینگی به شکل فزاینده‌ای بالا می‌رود و در سایه آن ظرف یک تا دو سال آینده تاثیرات منفی خود را بر تورم و دیگر شاخص‌های اقتصادی خواهد گذاشت.
به ویژه در سال‌جاری که با هدف بهبود اشتغال به نام «سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» نام‌گذاری شده است، نقش بانک‌ها در تسهیلات‌دهی و اعتبارات اعطایی به بنگاه‌های اقتصادی در جهت رشد مولد و بهبود اوضاع اقتصادی کشور بیش از پیش به چشم می‌خورد. اما در این میان بانک مرکزی با ابلاغ تسهیلات تکلیفی به بانک‌ها شرایط را برای سیستم بانکی بسیار پیچیده‌تر از قبل می‌کند؛ در واقع از یک سو به بانک‌ها تکلیف می‌کند تسهیلات با نرخ سود پایین بپردازند و از سوی دیگر بانک‌ها را به علت اضافه‌ برداشت و بدهکار شدن جریمه می‌کند. از طرف دیگر تحریم‌های بانکی، بحران‌های مالی جهانی و ضعف‌های مدیریتی و فساد در شبکه بانکی نیز همه دست به دست هم داده است تا سیستم بانکی هم اینک اوضاع مساعدی نداشته باشد.
در این میان بانک‌ها مجبور به اضافه برداشت از بانک مرکزی خواهند شد که این اتفاق موضوع تازه‌ای به شمار نمی‌رود اما آنچه جای نگرانی دارد روند افزایشی این اضافه برداشت‌هاست، به ویژه در دوره‌هایی در سال‌های اخیر که با روند فزاینده و جهشی خود عاملی برای تحت تاثیر قرار دادن پایه پولی و به تبع آن نقدینگی و رشد تورم بوده است. در این شرایط بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی همچنان در روندی رو به رشد قرار داشته و از حدود ۱۱۵ هزار میلیارد تومان هم عبور کرده است. این افزایش برداشت با رشدی قابل توجه و تامل‌برانگیز در مورد بانک‌های خصوصی رقم می‌خورد.
این در حالی است که تازه‌ترین گزارش بانک مرکزی از این حکایت دارد که تا پایان بهمن‌ماه سال گذشته بدهی بانک‌ها به این بانک با رشد 3/35 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن به بیش از ۱۱۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین در مقایسه با اسفندماه ۱۳۹۴ که تا 6/83 درصد ثبت شده بود، بالغ بر ۳۸ درصد رشد داشته و تا ۳۲ هزار میلیارد تومان بر آن افزوده شده است.


جزییات برداشت‌های غیرقابل‌کنترل
جزییات رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نشان می‌دهد که در حال حاضر بیش از ۱۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از این بدهی مربوط به بانک‌های تجاری است که حدود شش درصد نسبت به اسفند ۱۳۹۴ افزایش دارد. در سویی دیگر ۶۰ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان به بانک تخصصی تعلق دارد که رشد 2/5 درصدی برای آن ثبت شد.
اما در این میان افزایش تامل‌برانگیز بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی وجود دارد که به ۴۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان رسیده و رشد ۲۲۵ درصدی در ۱۱ ماهه سال قبل داشته است. در دی‌ماه سال گذشته هم بدهی بانک‌های خصوصی ۱۷۳ درصد رشد داشت.
روند فزاینده بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در حالی ثبت می‌شود که مدیران ارشد بانکی دلیل این رشد را چند موضوع اصلی عنوان می‌کنند؛ از جمله تعهداتی که بانک‌های خصوصی نسبت به پیمانکاران و پروژه‌های عمرانی داشته و باید برای تامین مالی آن اقدام کنند. تسهیلات تکلیفی که بر عهده بانک‌ها قرار دارد و ملزم به پرداخت آن می‌شوند و همچنین مجموعه فشاری که بر شبکه بانکی به عنوان تامین‌کننده اصلی منابع مالی اقتصاد ایران وجود دارد. در مجموع این شرایط موجب شد برای تامین این هزینه و در سوی مقابل تنگنای مالی شدیدی که با آن مواجه‌اند دست به اضافه برداشت از بانک مرکزی بزنند.
این در شرایطی است که در حال حاضر بانک‌ها با قفل شدن نزدیک به ۵۰ درصد منابع مالی خود مواجه بوده و توان تامین کامل هزینه‌هایی که بر عهده آن قرار دارد را ندارد. وجود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان معوقات بانکی، بدهی بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت به بانک‌ها و البته سرمایه‌گذاری که خود آنها در بنگاهداری و ساخت و ساز انجام داده‌اند عاملی شده تا بخش قابل توجهی از منابع خود را خارج از دسترس داشته و برای تامین منابع لازم از مسیر اصلی خود منحرف شوند.
گذر نقدینگی از هزار و ۲۱۱ هزار میلیارد تومان
بانک مرکزی همچنین در جدیدترین گزارش گزیده آمارهای اقتصادی که توسط اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی این بانک منتشر شده است، میزان نقدینگی تا پایان بهمن‌ماه سال ۹۵ را بیش از یک هزار و ۲۱۱ هزار میلیارد تومان اعلام کرد. این در حالی است که بانک مرکزی میزان نقدینگی تا پایان دی‌ماه سال‌جاری را بیش از یک‌هزار و ۱۹۶ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود.
میزان نقدینگی تا پایان بهمن‌ماه سال ۹۵ در حالی بیش از یک هزار و ۲۱۱ هزار میلیارد تومان اعلام شده است که این رقم نسبت به پایان اسفندماه سال ۹۴ معادل 1/19 درصد و نسبت به پایان بهمن‌ماه سال قبل از آن 1/24 درصد رشد داشته است. همچنین میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص در بهمن ماه سال گذشته 7/321 هزار میلیارد ریال است که با رشد منفی 5/13 درصد نسبت به پایان سال گذشته و رشد 9/6 درصد نسبت به بهمن‌ماه سال گذشته گزارش شد.
بانک مرکزی در این آمار اعلام کرد: میزان پول در پایان ۱۱ ماهه سال گذشته به 6/1522 هزار میلیارد ریال رسیده است که در مقایسه با پایان سال ۹۴ رشد 4/11 درصد و در مقایسه با بهمن ماه سال مذکور 3/23 درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین وضعیت آمار مربوط به شبه پول گویای این مطلب است که میزان شبه پول در پایان بهمن ماه سال ۹۵ به 3/10588هزار میلیارد ریال رسیده که به ترتیب 2/20 و 2/24 درصد رشد را نسبت به پایان سال ۹۴ و بهمن‌ماه سال همان سال نشان می‌دهد.
ارقام عمده پولی و اعتباری
همچنین بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری (بدون سود آتی) در پایان ۱۱ ماهه ابتدای سال ۹۵ معادل 9/8089 هزار میلیارد ریال اعلام شده است که نسبت به پایان اسفندماه سال ۹۴ حدود 6/21 درصد و نسبت به بهمن‌ماه ۹۴ حدود 6/25 درصد رشد نشان می‌دهد.
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که سپرده‌های بخش غیردولتی در مدت زمان مذکور به 2/11789 هزار میلیارد ریال رسیده که به ترتیب با رشد 3/20 درصد و 6/24 درصد نسبت به پایان سال ۹۴ و بهمن‌ماه سال ۹۴ مواجه شده است.
در عین حال میزان سپرده‌های دیداری شامل سپرده‌های جاری و خالص بانک‌ها 9/1200 هزار میلیارد ریال و غیردیداری شامل قرض‌الحسنه پس انداز و سرمایه‌گذاری مدت دار و همچنین متفرقه 3/10588 هزار میلیارد تومان اعلام شد.
خلاصه دارایی‌ها و بدهی بانک مرکزی
جمع کل دارایی‌های بانک مرکزی در پایان بهمن ماه ۹۵، ۵۳۴۰ هزار میلیارد ریال رسید که با رشد 1/8 درصدی نسبت به اسفند ماه ۹۴ مواجه بود. همچنین جمع دارایی‌های خارجی این بانک نیز در بهمن ماه ۹۵ نیز معادل 5/3384 هزار میلیارد ریال اعلام شد که در مقایسه با اسفندماه ۹۵، افت 8/3 درصدی داشته است.
علاوه بر این بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی، در پایان بهمن‌ماه ۹۵، با رقم 5/597 هزار میلیارد ریال اعلام شد که رشد 8/14 درصدی را در مقایسه با اسفندماه ۹۴ به همراه داشت.
بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز در پایان بهمن ماه ۹۵ با رشد 1/38 درصدی به 9/1154 هزار میلیارد ریال رسید.
میزان سپرده بانک‌ها و موسسات اعتباری در پایان بهمن ماه به 3/1298 هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به اسفند ۹۴ رشد 6/20 درصدی داشت. سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک مرکزی نیز 4/412 هزار میلیارد ریال اعلام شد که نسبت به اسفند ۲۲ درصد رشد را به همراه داشت.
براساس اعلام بانک مرکزی، میزان بدهی‌های ارزی این بانک نیز در پایان بهمن‌ماه ۹۵ نسبت به اسفند ماه ۹۴ با افت 9/4 درصدی به 6/1503 هزار میلیارد ریال رسید.
خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های سیستم بانکی
جمع دارایی‌های سیستم بانکی در بهمن ماه سال ۹۵ به 9/28868 هزار میلیارد ریال رسیده که نسبت به اسفندماه سال ۹۴ با رشد 9/13 درصدی مواجه شد.
همچنین دارایی‌های خارجی سیستم بانکی در بهمن‌ماه ۹۵ با افت دو درصدی در مقایسه با اسفندماه ۹۴، به 4/5707 هزار میلیارد ریال رسیده است. بدهی بخش دولتی به کل سیستم بانکی در پایان بهمن‌ماه ۹۵ به 4/2100 هزار میلیارد ریال رسیده که در مقایسه با اسفند ماه ۹۴ با رشد 8/20 درصدی مواجه شد.
علاوه بر این شرکت‌ها و موسسات دولتی نیز 5/294 هزار میلیارد ریال بدهی به کل سیستم بانکی کشور دارند که نسبت به اسفند سال گذشته افت 9/2 درصدی داشته است. بدهی بخش غیر‌دولتی نیز به سیستم بانکی کشور در پایان بهمن‌ماه با رشد 9/21 درصدی به 3/8972 هزار میلیارد ریال رسیده است.
براساس اعلام بانک مرکزی، جمع بدهی کل سیستم بانکی در پایان بهمن‌ماه ۹۵ با رشد 9/13 درصدی نسبت به بهمن‌ماه به 9/28868 هزار میلیارد ریال رسیده است. میزان وام‌ها و سپرده‌های بخش دولتی نیز با رشد 4/2 درصدی در پایان اسفند ۹۴ به 5/650 هزار میلیارد ریال در پایان بهمن‌ماه رسیده است.
وضعیت بانک‌های تخصصی
در بخش خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌های تخصصی نشان می‌دهد دارایی‌های خارجی بانک‌ها در بهمن ماه سال گذشته نسبت به اسفند ۹۴ به میزان 5/5 درصد و نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ نیز به میزان 8/18 درصد رشد داشته است. همچنین رقم دارایی‌های خارجی بانک‌های تخصصی نیز در دوره مورد بررسی 8/538 هزار میلیارد ریال بوده است.
سپرده بانک‌های تخصصی در بهمن‌ماه سال ۹۵ به نسبت اسفندماه سال ۹۴ به میزان 8/4 درصد و نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ نیز به میزان 9/2 درصد رشد داشته و در عین حال در بهمن‌ماه سال ۹۵ رقم آن ۸۴ هزار میلیارد ریال رسیده است.
بدهی بخش دولتی در بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به اسفندماه سال ۹۴ به میزان 24/1 درصد بیشتر شده که این میزان در بهمن‌ماه سال گذشته به نسبت بهمن‌ماه سال ۹۴ به میزان 2/26 درصد است. همچنین بدهی بخش دولتی به بانک‌های تخصصی در بهمن‌ماه سال گذشته 5/478 هزار میلیارد ریال بود.
میزان بدهی بخش غیردولتی در بهمن‌ماه سال قبل نسبت به اسفندماه سال ۹۴ به میزان 12/1 درصد و نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ نیز به میزان 8/14 درصد رشد یافته و رقم آن نیز در بهمن‌ماه سال قبل 8/2042 هزار میلیارد ریال است.
بدهی به بانک مرکزی در بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به اسفند ۹۴ به میزان 5/2 درصد و در دوره مورد بررسی نسبت به بهمن‌ماه سال 6/694 درصد رشد نشان می‌دهد. رقم بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی در بهمن‌ماه سال گذشته 5/602 هزار میلیارد ریال است.
وضعیت بدهی و دارایی بانک‌های تجاری
همچنین بررسی خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌های تجاری نیز نشان می‌دهد در بخش دارایی‌های خارجی این بخش در بهمن‌ماه سال گذشته به نسبت اسفندماه سال قبل از آن 3/2- درصد رشد به ثبت رسیده است. رقم این دارایی‌ها در بهمن‌ماه سال قبل 2/336 هزار میلیارد ریال بود. سپرده بانک‌های تجاری نزد بانک مرکزی در بهمن ماه سال گذشته نسبت به اسفندماه سال ۹۴ به میزان 3/24 درصد رشد یافته و این میزان رشد نسبت به بهمن‌ماه سال94، 29/7 درصد است. میزان سپرده بانک‌های تجاری نزد بانک مرکزی در بهمن‌ماه سال قبل رقم 8/241 هزار میلیارد ریال بوده است.
جمع کل دارایی‌های بانک‌های تجاری در بهمن‌ماه سال قبل نسبت به اسفندماه94، 13/8 درصد و نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ نیز به میزان 3/18 درصد رشد یافته است. در بهمن‌ماه سال گذشته بانک‌های تجاری 5/3925 هزار میلیارد ریال دارایی داشته‌اند.
بررسی بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در بهمن‌ماه سال قبل نسبت به اسفندماه ۹۴ در بخش سپرده‌های بخش غیردولتی حاکی از رشد ۲۸ درصدی بوده و در دوره بهمن‌ماه سال قبل نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ نیز به میزان 1/35 درصد رشد نشان می‌دهد. رقم سپرده‌های بخش غیردولتی در بهمن‌ماه سال قبل 6/2209 هزار میلیارد ریال بود.
مجموع بدهی‌های بانک‌های تجاری در بهمن‌ماه سال قبل نسبت به اسفندماه سال ۹۴ به میزان 8/13 درصد و در این دوره به نسبت بهمن‌ماه ۹۴ نیز 3/18 درصد بیشتر شده است. بانک‌های تجاری در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ رقم 5/3925 هزار میلیارد ریال بدهی داشته‌اند.
بدهی‌های بانک‌های غیردولتی
بررسی خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های کل بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی نشان می‌دهد در بخش دارایی‌های خارجی در بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به اسفندماه سال ۹۴ به میزان 2/0- رصد رشد اتفاق افتاده و در بهمن‌ماه ۹۵ نسبت به بهمن ۹۴ نیز 7/5 درصد رشد مثبت به ثبت رسیده است.
میزان اسکناس و مسکوک بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی در بهمن‌ماه سال گذشته نسبت به اسفندماه ۹۴ به میزان 9/15 درصد بیشتر شده و رقم آن 8/53 هزار میلیارد ریال بوده است. بدهی بخش دولتی به این بخش در بهمن‌ماه سال گذشته به نسبت اسفندماه ۹۴ به میزان 2/27 درصد رشد نشان می‌دهد. این میزان رشد نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴ به میزان 5/33 درصد است.
سپرده‌های بخش غیردولتی در بهمن ماه سال گذشته به نسبت اسفندماه سال قبل از آن 1/19 درصد بیشتر شده که این میزان رشد نسبت به بهمن‌ماه سال ۹۴، 1/23 درصد رشد نشان می‌دهد. رقم سپرده‌های بخش غیردولتی در بهمن‌ماه سال قبل به میزان 5/8428 هزار میلیارد ریال است. بر پایه این گزارش، میزان بدهی کل بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی در بهمن‌ماه سال گذشته به نسبت اسفندماه سال ۹۴، ۲۲۵ درصد رشد نشان می‌دهد که این میزان در مقایسه با بهمن‌ماه سال ۹۴ به میزان 9/193 درصد است.
دارایی‌ها و بدهی‌های موسسات اعتباری غیربانکی
در بخش دارایی‌ها و بدهی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی، دارایی‌های خارجی در پایان بهمن‌ماه سال ۹۵ معادل 9/2322هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به پایان سال ۹۴ حدود هشت درصد رشد داشته است.
میزان سپرده بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز 3/1298 هزار میلیارد ریال با رشد 6/20 درصدی نسبت به پایان سال ۹۴ گزارش شد. بدهی بخش دولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در پایان بهمن ۹۵ به 9/1502 میلیارد ریال رسیده که نسبت به اسفندماه ۹۴ رشد 4/23 درصدی داشته است.
همچنین بدهی بخش غیردولتی به بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در این مدت نسبت به اسفندماه رشد 9/21 درصدی داشته است که به رقم 3/8972 میلیارد ریال رسیده است.
جمع کل دارایی‌های بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز با رشد 3/15 درصدی نسبت به اسفندماه ۹۴ به رقم 9/23528 میلیارد ریال رسیده است.
همچنین در ستون بدهی، جمع کل بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در بهمن‌ماه ۹۵ معادل 9/23528 میلیارد ریال اعلام شده است که نسبت به اسفندماه ۹۴ با رشد 3/15 درصدی همراه بوده است.
علاوه بر این سپرده‌های بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در بهمن‌ماه ۹۵ به 2/11789 میلیارد ریال رسیده که نسبت به اسفندماه ۹۴ معادل 3/20 درصد رشد داشته است. بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی به بانک مرکزی نیز 9/1154 میلیارد ریال اعلام شده که رشد 1/38 درصد نسبت به اسفندماه ۹۴ داشته است.
میزان وام‌ها و سپرده‌های بخش دولتی نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی به رقم 1/238 میلیارد ریال رسیده است که نسبت به اسفند ۹۴ افت 9/19 درصدی داشته است.
وام‌ها و سپرده‌های ارزی مربوط به این بخش در پایان بهمن‌ماه ۹۵ به 2/1816 میلیارد ریال رسیده است که در مقایسه با اسفند94، 2/2 درصد رشد داشته است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
تشکر از دادستان محترم و یک پرسش! (یادداشت روز) (کيهان) راز حذف رابرت مالي (اعتماد)دیدار اعضای تیم ملی فوتسال با رهبر انقلاب (شهروند) جنایت به خاطر نیش زبان های زهر آلود! (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
مقام رهبری در دیدار فرماندهان ارشد نیروهای مسلح با اشاره به حمله آمریکا به سوریه: می‌توانیم تا 80 میلیارد دلار قرارداد ببندیم نباید در انتخابات رودرروی هم بایستیم حذف اسد، اولویت آمریکا روایت‌های رسمی از افزایش تمایل سازندگان به تولید مسکن خبر می‌دهد؛ توقف تولید بنزین پتروشیمی در دولت یازدهم نتیجه داد؛ بحران بدهی روایتی تلخ از انتشار نسخه‌های غیر‌قانونی رمان دولت‌آبادی؛ جانت فدای انتخابات! مرخصی اجباری کارگران به شایعات دامن زد؛ توقف نماد بانکی‌ها ربطی به بورس ندارد! نگاهی به عملکرد کیفی موسسات خصوصی آموزشی کشور؛ تاثیر حمله ترامپ به سوریه بر سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران اعتراض فعالان اقتصادی در نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران؛ یادش به خیر! ریشه‌های ناکارآمدی شوراهای اسلامی شهر‌ها