روزنامه اعتماد
1397/05/13
در خدمت و خيانت ايرانيان مهاجر
با اعلام بيش از ٢٤ هزار ميليارد دلار سرمايه بيش از هفت ميليون ايراني مقيم خارج از كشور، يك بار ديگر اين سرمايه مغفول مانده مورد توجه مسوولان ايراني قرار گرفت. از چهار دهه اخير تاكنون، برخورد با جمعيت روزافزون ايرانيان جلاي وطن كرده و مقيم ديگر كشورها همچنان دچار تناقض و سردرگمي است. در سال‌هاي اخير، دواير مختلف رسمي ديپلماتيك، فرهنگي، امنيتي، راهبردي و سرمايه‌گذاري، ضمن ادعاي توجه به فرصت‌هاي قابليت‌هاي آشكار و پنهان اين جمعيت عظيم ايراني، عملا با اين مقوله به عنوان يك چالش برخورد كرده و دست كم نگاهي ابزاري و سودجويانه به آن داشته‌اند. به گفته آقاي مجيد حلاج‌زاده، «رييس مركز ايرانيان خارج از كشور» حتي اگر يك درصد از سرمايه هاي ايرانيان خارج از كشور به داخل ايران منتقل شود، تحول مهمي در چرخه اقتصاد و سرمايه‌گذاري ايران رخ خواهد داد. نگارنده كه دست‌كم در ربع قرن اخير پيگير مساله توان‌هاي بالقوه و بالفعل ايرانيان خارج از كشور بوده‌ام، نه متاسفانه با نام و نحوه فعاليت‌هاي اين مركز آشنايي نداشته، نه رييس محترم آن را مي‌شناسم و نه اساسا بازتابي واقعي و عملي از كاركرد اين موسسه ديده‌ام. در دهه‌هاي اخير، هرگاه به دنبال حل و فصل مسائل و مصايب اقتصادي و سرمايه‌گذاري بوديم، ناگهان به ياد كيسه پرفتوت ايرانيان غيور ميهن‌دوست در غربت افتاديم. در عين حال، هر وقت كشمكش سياسي راه افتاده و تسويه‌حساب‌هاي جناحي رخ داده، به سهولت از دشنام‌هايي چون فراري، بي‌وطن، دو تابعيتي، پشت به ميهن كرده، جاسوس، مزدور و مشكوك استفاده كرده‌ايم.برخلاف اقدامات محدود و مقطعي مديران رياست جمهوري محمد خاتمي، در دوران رياست جمهوري محمود احمدي‌نژاد كه به شهادت آمار و ارقام، اغلب ايرانيان خارج از كشور علاقه‌اي به او نداشتند، بيشترين تلاش تبليغاتي براي جلب نظر، امكانات و سرمايه ايرانيان خارج از كشور صورت گرفت. خود او، معاونانش و همچنين محمد شريف ملك‌زاده، رييس شوراي عالي ايرانيان خارج از كشور، مدام بر «استفاده» از اين امكان تاكيد داشتند.
حتي رييس شورا، اصرار داشت كه همه ايرانيان خارج از كشور از نظر قضايي و سياسي در امان هستند و هيچ‌كس حق ضبط گذرنامه و دستگيري آنان را ندارد. ادعايي كه ردش نياز چنداني به آزمودن نداشت و با دستگيري خود ملك‌زاده، صحت و سقم آن در عمل ثابت شد. متاسفانه در پنج سال و اندي اخير، باوجود اقبال نسبي عمومي ايرانيان خارج از كشور به دولت حسن روحاني، در عمل اقدامات بسيار كم و ناچيزي در جهت دفاع از حقوق اين جمعيت چند ميليوني ايراني و استفاده بهينه از توانايي‌هاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي، تخصصي و مالي آنان صورت گرفته و حتي در حد شعار و استفاده ابزاري هم نسبت به گذشته پسرفت وجود داشته است.
در مورد ابعاد مختلف تجربه جوامع مهاجر در ديگر كشورها و نقش آنان در دفاع از منافع ملي كشور مبدا در جوامع ميزبان، ده‌ها يادداشت و مقاله و كتاب منتشر شده است.
ايرانيان مقيم خارج از كشور هر روز مطالب آقاي حلاج‌زاده را به عنوان ادعاهاي نسيه مي‌خوانند، ولي نقد مطلب نفس مبارزه‌طلبي‌هاي هر روزه امثال نمايندگان محترم قم و مشهد است كه به ايرانيان خارج از كشور به عنوان جاسوسان و عوامل نفوذي بالقوه و بالفعل نگاه مي‌كنند.
به نظرم با يك ارزيابي و تحقيق ساده و ميداني، به آساني مي‌توان به چند و چون رضايتمندي ايرانيان متخصص، باتجربه و داراي سرمايه‌اي كه از خارج به داخل برگشته‌اند پي برد.
نيازي به نام بردن و انگشت گذاشتن روي موارد خاص نيست، چرا كه سواي موارد جنجالي رسانه‌اي شده، موارد بسيار زيادي از اين جرم‌ها و ناكامي‌ها وجود دارد و همه به آن واقف هستند.
در بين ايرانيان خارج افراد خطاكار و نادرست كم نيستند، ولي اولا درصد اين موارد حتما بيشتر از موارد مشابه داخلي نيست و ضمنا، در موقع لزوم، در موارد مشكلات قضايي و امنيتي، از محل اقامت آنان به عنوان اصل جرم يا دست كم سرنخ بزه و خيانت به ايران، مورد سوءاستفاده قرار گرفته شده و مي‌شود.
تا زماني كه اين نگاه نادرست و غيرمنصفانه وجود دارد و تصور مسوولان از ايرانيان خارج از كشور همانند يك عابربانك داراي خدمات يك طرفه و مرغ عروسي و عزا است، توقع جذب سرمايه يك درصدي آنان كه هيچ، جذب يك هزارم آن نيز رويا و خيال‌پردازي است. اگر ساز و كار قانوني، فرهنگي و امنيتي رفتار در داخل با سرمايه‌هاي عظيم و غيرقابل انكار مادي و معنوي ايرانيان خارج از كشور درست نشود، چراغ‌هاي سيستماتيك اين رابطه خاموش خواهد ماند و موضوع در حد ادعاها و شعارهاي هرازگاهي مسوولان موسسات موقت و در حال تغيير درجا خواهد زد. اگر اين ساز و كار به‌طور اساسي و جدي اصلاح شود، آنگاه، نيازي به دفتر و دستك و شعار و ادعاي موسسات خلق‌الساعه و بي‌اثر نيست و اغلب در محك تجربه، بي‌قيد و شرط مايل به تعامل و بازگشت و كمك همه‌جانبه به ايران عزيز خواهند بود.
پژوهشگر و تحليلگر مسائل بين‌الملل
سایر اخبار این روزنامه
ابتدا آزادي را تضمين‌كنيم
تابع تصميم مقامات عالي نظام باشيد
وزيركار به‌جاي وزير اقتصاد
روابط آنكارا- واشنگتن در سراشيبي سقوط
گزارشي از مواجهه مسوولان با فساد : «اعدام‌درماني» يا پيشگيري؟
خودكشي از ترس مرگ!
لزوم شفافيت فراگير
تاب‌آوري و نياز به آموزش فردي
در خدمت و خيانت ايرانيان مهاجر
زمينه‌هاي سوال از رييس‌جمهور
