روزنامه خراسان

نود و هفتِ رویایی بورس ؟

گروه اقتصاد
h.habibi@khorasannews.com
در هفته های ابتدایی امسال که بازار سرمایه دچار رخوت شده بود و نگران از خروج احتمالی ترامپ از برجام روزهایی منفی را پشت سر می گذاشت، در تحلیل نوشتیم که احتمالا بعد از کاهش هیجانی فعلی و بعد از خروج ترامپ، بازار متعادل خواهد شد تا ببیند تحریم ها در عمل چقدر موثر خواهد افتاد. درباره آینده بازار تا پایان امسال هم دو سناریو مطرح شد: "احتمالا تا پایان امسال شاخص، همزمان با نوسانات کوتاه مدت، درجا خواهد زد تا واقعیت ها را بسنجد. این احتمال هم هست که نوسانات بازار ارز، رشدی مشابه سال 91 را رقم بزند".[i] اکنون قوت سناریوی دوم یعنی جهش قابل توجه شاخص به لطف رشد دلار و تقویت تقاضا برای شرکت های دلاری، محقق شده؛ اتفاقی که البته با فراز و نشیب های بسیاری از اردیبهشت تاکنون افتاده است. اما اکنون سوال این است که آینده بازار چه خواهد شد؟ جهش های 60 و 125 درصدی سال های 91 و 92 تکرار خواهد شد؟ برای پاسخ به این سوال، سه مسئله و متغیر مهم را احصا و تحلیل می کنیم:
1-نرخ ارز: پیش بینی تغییرات سودسازی واقعی شرکت ها با محاسبه اثرپذیری شرکت های بزرگ و شاخص ساز از افزایش نرخ دلار
2-ریسک سیاسی: سنجش میزان و نحوه ریسک سیاسی پیش روی بازار با ارزیابی اتفاقات گذشته در حوزه سیاسی و بین المللی و تطبیق آن با شرایط فعلی مخصوصا در حوزه تحریم ها و برجام
3- وضعیت اقتصاد و قیمت های جهانی: تحلیل وضعیت اقتصاد کشور، قیمت های جهانی، بازارهای بین المللی و تاثیر آن بر بازار سرمایه.
سناریوهای بد، معمولی و رویایی


با توجه به این که برای هرکدام از عوامل سه گانه فوق چه اتفاقی بیفتد، آینده بازار متفاوت خواهد بود. حالت ایده آل و رویایی برای بورس این است که سامانه نیما جمع شود و شرکت ها بتوانند آزادانه نرخ شان را در بازار ثانویه تعیین کنند و به هر طریقی ریسک سیاسی ناشی از بازگشت تحریم ها برطرف شود. در این حالت و با این فرض که دلار در بازار ثانویه در نهایت در محدوده هفت هزار تومان تثبیت شود، سال 97 یک سال رویایی برای بورس خواهد بود. هم صادراتی ها به سرعت رشد خواهند کرد و هم خودرویی ها و غذایی ها و.... در این حالت حتی کاهش قیمت های جهانی کالاهای اساسی بر اثر جنگ تجاری مشکل زیادی ایجاد نخواهد کرد.
بدترین حالت هم این است که ریسک سیاسی افزایش یابد و ساز و کار نیما - که قرار است برچیده شود- به هر دلیلی پابرجا بماند. در این حالت بورس احتمالا سال را در محدوده ای که شروع کرده به پایان خواهد برد و رکوردهای فعلی را از دست خواهد داد، به خصوص این که قیمت های جهانی هم کاهش یابد. سناریوی معمولی هم اتفاقی بین این ها یا ترکیبی از آن ها خواهد بود.
ارز با بورس چه خواهد کرد؟
در انتهای سال گذشته، بسیاری از شرکت ها بودجه خود را با دلار حدود چهار هزار تومانی یا کمتر از آن تنظیم کرده اند. با جهش فعلی نرخ ارز (با فرض حذف سامانه نیما و دلار 4200 تومانی) برخی شرکت ها متکی بر واردات مواد اولیه و تجهیزات با تورم هزینه های تولید مواجه خواهند شد. شرکت های خودرویی، لوازم خانگی و برخی دارویی ها از این جمله اند. وضعیت سوددهی به توان شرکت ها در افزایش نرخ فروش در داخل (بدون از دست دادن مشتری) بستگی خواهد داشت.
اما در سوی دیگر شرکت های بزرگ صادراتی مثل معدنی ها، فولادی ها و پتروشیمی ها قرار دارند که در هر حال از این رشد نرخ ارز سود خواهند برد. معدنی ها و فولادی ها و پتروشیمی ها (مخصوصا آن هایی که سهم صادرات زیادی دارند) وضعیت ایده آلی خواهند داشت چرا که با حفظ تولید و سطح فروش دلاری، درآمد ریالی دوبرابری (با فرض ثبات دلار در محدوده هشت هزار تومان) از فروش صادراتی خود خواهند داشت. جدول زیر، فهرستی از شرکت های صادرات محور دو گروه فلزی و پتروشیمی را نشان می دهد.
چشم انداز برجام با بازار چه می کند؟
واقعیت این است که خروج آمریکا از برجام تاکنون اثر واقعی بر اقتصاد نداشته است اما بورس به دلیل فضای روانی معمولا اثرات روانی و سهولت معامله را پیش خور می کند. کاهش قابل توجه شاخص در دو ماه ابتدایی امسال بر اثر خروج ترامپ از برجام در همین زمینه قابل تفسیر است. با این توضیح باید دقت شود که آثار واقعی تحریم های احتمالی به احتمال زیاد از سال 98 در اقتصاد پدیدار خواهد شد. بنابراین طی امسال باز هم بازار بر اثر اخبار خوب یا بد واکنش هیجانی نشان خواهد داد که به هیچ وجه قابل پیش بینی نیست؛ ممکن است از اروپا اخبار خوب برسد یا این که ترامپ در تحریم نفتی کوتاه بیاید. اما درباره اثرات واقعی باید به چند نکته و حوزه مهم تحریمی توجه کرد:
 1- فروش نفت: طبق تحلیل مرکز پژوهش های مجلس کاهش 0.5 میلیون بشکه ای تولید نفت رشد اقتصادی را متوقف خواهد کرد. رکود می تواند بر عملکرد شرکت های دارای حجم فروش داخلی اثر منفی بگذارد. اما تحریم فروش نفت چقدر موثر خواهد افتاد؟ تحریم نفتی از نیمه آبان شروع می شود و با توجه به درخواست معافیت برخی کشورها، احتمالا طی امسال، متوسط فروش تغییر زیادی نخواهد کرد. اما برای سال بعد پیش بینی ها از کاهش 0.5 تا یک میلیون بشکه ای صادرات نفت کشور حکایت دارد. البته طبق برخی اظهارات، چینی ها قصد دارند خرید خود از ایران را افزایش بدهند و حتی گمانه هایی مبنی بر پوشش کامل کاهش صادرات نفت ایران توسط چین وجود دارد. حالت دیگر هم این است که هند، کره و ژاپن بتوانند از آمریکا معافیت بگیرند که در این حالت در سال 98 هم فروش نفت کشور تغییر محسوسی نخواهد داشت. اما در هر حال به نظر می رسد کاهش 0.5 میلیون بشکه ای در سال آینده، یک پیش بینی واقع بینانه باشد. تحریم نفتی از محل ایجاد رکود، به طور همگن بر همه شرکت های دارای فروش داخلی تاثیر خواهد گذاشت.
2- همکاری های اقتصادی و تجاری: دریافت فناوری و مواد اولیه، قراردادهای همکاری و تولید مشترک و سرمایه گذاری ها، موضوع دیگری است که بر اثر بازگشت جدی تحریم با مشکل مواجه می شود. این موضوعات بیشتر از همه صنعت خودرو را دستخوش تحولات خواهد کرد. دریافت پول و نقل و انتقالات هم مشکل دیگری است که درباره بخش خصوصی، احتمالا فقط به افزایش هزینه مبادله خواهد انجامید. تحریم های بخش خودروسازی ایران در فهرست اولیه قرار دارند و از امروز شنبه اعمال می شوند. شرکت های لوازم خانگی نیز ممکن است از این محل متاثر شوند.
3- فروش صادراتی: تحریم های مربوط به خرید پتروشیمی (مثل نفت) هم از نیمه آبان ماه اعمال خواهد شد. در این باره، انتظار این است که مانند دوره قبل تحریم ها، فروش از مجاری غیررسمی تداوم داشته باشد. رئیس اتاق بازرگانی ایران هفته قبل اعلام کرد که "تحریم فروش فولاد، فلزات اساسی و پتروشیمی به دلیل پراکندگی فروشندگان و حضور فعالان بخش خصوصی با توجه به تجربیات تحریم های قبلی غیرممکن است". بنابراین انتظار تاثیر منفی معنادار این شرکت ها از این محل متصور نیست.
4- نقل و انتقالات: اگرچه نقل و انتقالات پولی و مشکلات بانکی یکی از موثرترین تحریم هاست اما درباره شرکت های بخش خصوصی معمولا صرفا به افزایش هزینه مبادله (مثلا اضافه شدن یک نفر یا شرکت واسطه برای دورزدن تحریم) ختم می شود و هزینه بیشتری ندارد.
قیمت های جهانی پایدار می ماند یا سقوط می کند؟
در نهایت اثر قیمت های جهانی، مخصوصابر شرکت های پتروشیمی و فولادی و معدنی بسیار مهم است. هم اکنون نرخ های فلزی و معدنی از حداکثر مقادیر ثبت شده در سال گذشته میلادی فاصله گرفته اند و نزولی هستند. اما حتی در صورت ثبات همین قیمت های فعلی نیز چشم انداز اکثر شرکت ها مثبت است. البته نتیجه نهایی در این باره به جنگ تجاری بستگی دارد. در صورت تشدید این جنگ، نگرانی از رکود اقتصاد جهانی قیمت کالاهای اساسی را باز هم کاهش خواهد داد. البته درباره پتروشیمی شرایط کمی متفاوت است چرا که قیمت نفت در سطح نسبتا بالایی (بالای 70 دلار) تثبیت شده و با توجه به وضعیت ونزوئلا، لیبی و همچنین کاهش احتمالی تولید نفت ایران چشم انداز افزایشی دارد. در این شرایط قیمت محصولات پتروشیمی هم که وابسته به نفت است، چشم انداز مثبتی خواهد داشت.
سه سناریوی پیش رو؛ 97 سال رویایی خواهد بود؟
در نهایت می توان با توجه به آن چه گفته شد، سه سناریو برای بورس طی امسال متصور شد که در حالت ایده آل، امسال یک سال رویایی برای بورس خواهد بود. در حالت معمولی یک رشد معقول (30-40 درصدی) در انتشار شاخص بورس است و در حالت بد احتمالا باید منتظر بازگشت به سطح ابتدای سال یا حتی کاهش 10 درصدی باشیم.
[i] برای ملاحظه مطلب کامل به آدرس زیر بروید:
 http://khorasannews.com/?nid=19810&pid=8&type=0
لینک منبع خبر
سایر اخبار این روزنامه
پیامی که نباید اشتباه شنیده شود مروری بر چند پرونده که عاملان جنایت آن ها تحت تعقیب هستند شروط نشدنی مقتدی جامعه، یک آزمایشگاه بزرگ! بهاء الدین خرمشاهی: نگرانی از افت تیراژ کتاب به زیر 1000 نود و هفتِ رویایی بورس ؟ 3 تا 10 سال؛ زمان اثبات «ما می توانیم» به مسئولان! تذکرات صریح مراجع به دولت و قوه قضاییه رکورد تولید بنزین شکست توحش آل سعود جنس جور سریال ها پاسکاری فهرست گیرندگان ارز دولتی از بانک مرکزی به وزارت اقتصاد «استعمار مدرن» در عرصه فضای مجازی جدال کلامی بر سر سقوط «آسمان» تقریبا هیچ؛ نتیجه یک هفته فراخوان ضد انقلاب چین درخواست آمریکا برای تحریم نفت ایران را رد کرد گمانه ها از سیاست جدید ارزی